Premium

Preekschets Efeziërs 1:7 – goede vrijdag

Goede Vrijdag

In Hem zijn wij door zijn bloed verlost en zijn onze zonden vergeven, dankzij de rijke genade…

Efeziërs 1:7

Schriftlezing: Efeziërs 1: 3-14
Thema: Verlossing door het bloed van de Zoon

Het eigene van de dag

Op Goede Vrijdag staat het lijden en sterven van Christus centraal. Maar in welke zin? Goede Vrijdag kan het karakter krijgen van een treurdag. De voorganger draagt her en der een zwarte stola. Ook zie je wel dat de Paaskaars gedoofd wordt onder het lezen van het lijdensevangelie. Er is daadwerkelijk reden tot treuren. Echter niet zozeer vanwege de dood van Jezus op zich, maar omdat wíj Hem die dood aandeden. Voor het overige mag Goede Vrijdag staan in het kader van de lof. God mag geprezen worden vanwege de verlossing door Jezus’ offer. Bij het zingen van die lof helpt Efeziërs 1: 7. In dat vers wordt de Vader geprezen om de geestelijke zegening die er is vanwege de verlossing door Jezus’ bloed. Daarom is het zinvol vandaag dit vers te overdenken, in plaats van het centraal stellen van een evangelielezing uit bijvoorbeeld Johannes 18-19.

Uitleg

Efeziërs 1: 3-14 vormen één lange zin. In het Grieks omvat die maar liefst 130 woorden. De meeste vertalingen proberen die in enigszins begrijpelijke porties te verdelen. Desondanks blijft het zaak de opbouw van dit gedeelte goed in het oog te houden. Allereerst valt het trinitarisch karakter op. Al in vers 3 komen we de drie Personen tegen. De Vader zegent met alle zegeningen. Hij doet dat als de Vader van Jezus Christus, door Hem. En die zegeningen bereiken ons door de Heilige Geest.

Vers 4-14

Vers 4-14 kun je zien als een nadere uitwerking. Ook deze is volledig trinitarisch van karakter. Vers 4-6 beschrijven de zegeningen die de Vader ons schenkt. Vers 7-12 beschrijven de zegeningen die we ontvangen door de Zoon. Vers 13-14 vermelden de zegeningen door de Heilige Geest. Zo wordt Efeziërs 1: 3-14 al volledig gestempeld door trinitarische theologie. Maar dan wel in het kader van de lofzang: ‘Gezegend zij de God en Vader van onze Heer Jezus Christus…’ (vers 3)

Steeds staat Christus centraal. Geen enkele zegening bereikt ons buiten de Zoon. Maar vers 7-12 bepalen ons wel in het bijzonder bij wat we hebben in Hem. Déze verzen komen in de prediking centraal te staan. Vers 7: ‘In Hem hebben wij de verlossing door Zijn bloed.’ (vers 7a, HSV) Het Griekse woord apolutroosis ziet op loskoping uit slavernij. Denk aan de loskoping uit de slavernij in Egypte. Hoe vond die plaats? Bloed werd gesmeerd op de deurposten van de Israëlieten. Zo trok de doodsengel hun voorbij. Zo kon Israël zijn vrijheid tegemoet trekken. Vers 7 ziet op de ware loskoping van Gods volk. En wel uit het slavenhuis van zonde en dood. Wederom geschiedt die door bloed. Ditmaal niet door het bloed van een lam, maar door dat van Gods Zoon. Zo vindt het ‘in Hem ’ van het begin van vers 7 zijn nadere invulling. ‘In Hem’ wijst er ook op dat wij nergens anders dan bij Jezus moeten zijn voor deze bevrijding door vergeving.

Maar hoe kon dit bloed loskopen uit deze slavernij? Omdat door dit bloed de overtredingen vergeven zijn. De zonden die overtredingen zijn van Gods geboden. Daardoor leveren mensen zichzelf uit aan de slavernij van zonde en dood. Tegenover deze eigen keuze schittert de genade van God: ‘overeenkomstig de rijkdom van Zijn genade.’ In deze loskoping door Christus’ bloed zie je een zeer overvloedige hoeveelheid van Gods onverdiende liefde.

Vers 8-10
Vers 8-10 vormen een samenhangend geheel. Voor de verklaring kunnen we het beste bij het einde inzetten. In vers 10 staat ‘de bedeling van de volheid van de tijden’ centraal. De heilsgeschiedenis is opgedeeld in tijdvakken. Het hoogtepunt van die tijdvakken wordt bereikt met de komst en het werk van Gods Zoon. Daarmee is de bedoelde ‘volheid’ nog niet bereikt. Dat zal zijn als alles weer bijeengebracht is. Dat zal zijn als wat in hemel en op aarde is, is samengebracht in Christus. Onder zijn koninklijke heerschappij. Nu is de schepping verscheurd en verdeeld door de zonde. God werkt in Christus toe naar herstel van de harmonie. Het voornemen hiertoe was tot nu toe geheim. Maar in de prediking is het de gemeente onthuld. Zo komen we onder de indruk van Gods ‘wijsheid en bedachtzaamheid’. (vers 9) Dit verlossingsplan in alle facetten is precies wat mens en wereld nodig hebben.

Vers 11

Vers 11 pakt het motief van uittocht en intocht weer op. We lezen: ‘In Hem zijn wij ook een erfdeel geworden.’ Dat is moeilijk te begrijpen. Het is beter te vertalen: ‘In Hem hebben wij ook een erfdeel ontvangen.’ Denk aan Israël na de Uittocht. Het mocht een erfdeel ontvangen in het Beloofde Land: per stam, geslacht en familie. Zo is het ook met het vernieuwde volk van God, de gemeente. Denk aan het vorige vers: Gods vernieuwde volk krijgt een erfdeel in de herstelde harmonie onder Koning Jezus. Een erfdeel dat nooit afgenomen zal worden, zoals elke stam en geslacht in Kanaän grond kreeg die uiteindelijk erfdeel blééf voor die stam of dat geslacht. Zo zal niets of niemand Gods gemeente haar toekomst kunnen afpakken. Die wordt hier beschreven als was ze al feit. Zo stellig kan gesproken worden ‘in Hem’: in en door Jezus ligt de glorieuze toekomst vast. Het slot van vers 11 bepaalt erbij dat God alle dingen zo leidt, dat Gods volk veilig die heerlijke toekomst bereikt.

Aanwijzingen voor de prediking

Het is zaak de essentie van Christus’ kruisdood vast te houden. Dat is de vergeving van de zonden. Het lijkt alsof de moeite daarmee in orthodox-christelijke kring ook begint toe te nemen. Daarover is reeds het nodige geschreven in de preekschets voor Witte Donderdag.
Tegelijk wijst iemand als N.T. Wright erop dat we de christelijke heilsboodschap ook niet mogen versmallen. Christelijk geloven draait zijns inziens om meer dan ‘naar de hemel gaan na je dood door Jezus’ kruis’. Hij wijst erop dat het Gods passie is dat heel zijn schepping wordt hersteld. Daar kunnen we mee instemmen, mits we van de weeromstuit de kern van de vergeving van míjn zonden niet laten verpulveren onder Gods universele heilsplan. Theologen als Wright bieden een zinvolle aanvulling op de ontdekking van de kern van Christus’ heilswerk door de reformatoren. Binnen dat kader biedt Efeziërs 1: 7-12 een heerlijke kans om het heilswerk van Christus in volle breedte te laten schitteren. Want de zonden zijn vergeven, maar daardoor is er ook zicht op het herstel van alle dingen. Inclusief de vernieuwing van hemel en aarde. Je voert hiermee als prediker niet van het kruis af. Je maakt juist iets duidelijk van de volle rijkdom van Christus bevrijdingswerk, dat Hij daaraan heeft voltrokken.
Wie werkt met punten, kan kiezen voor de volgende indeling: Door Jezus, de Zoon, wordt (1) verlossing ontvangen, (2) harmonie bewerkt, (3) een erfdeel verkregen.
Het is zaak goed uit te werken dat op de achtergrond van Efeziërs 1: 7-12 het gebeuren staat van bevrijding, uittocht en intocht. De geschiedenis van Exodus en Jozua vindt in Christus haar vervulling. Waar dat goed uitgewerkt wordt, gaat de tekst leven voor de hoorders.
Het is zaak de hoorder existentieel uit te dagen: waar sta ik in dit grote verhaal? Zit ik nog vast in het Egypte van de zonde? Of is het bloed van Christus al aan mijn hart gestreken, zodat ik bevrijd en op weg ben naar die heerlijke toekomst?
Vergeet niet het grote kader van Efeziërs 1: 7-12. Dat is het loflied op God vanwege het heilswerk van Vader, Zoon en Geest. Laat de verwondering en daarmee de lof hoorbaar zijn in je preek. Daag de hoorder uit zijn/haar plaats in dit heilswerk te overdenken, om uiteindelijk dit loflied mee te kunnen zingen.

Ideeën voor kinderen en tieners

Bevrijding is een belangrijk thema in Efeziërs 1: 7-12. Dit kan voor kinderen worden uitgewerkt aan de hand van de Tweede Wereldoorlog. Nederland was bezet. De mensen waren niet vrij door de Duitse overheersing. Maar Amerikanen Canadezen hebben ons bevrijd. Hoe? Door wapens in te zetten. Vervolgens kun je link leggen met die andere bezettende macht. De zonde maakt ons ook onvrij. Maar Jezus komt ons bevrijden. Hoe? Door macht en geweld te gebruiken? Nee. Jezus gaat juist lijden en sterven. De soldaten grijpen en binden Hem. Maar juist zo bevrijdt Jezus van de zonde.

Liturgische aanwijzingen

Op Goede Vrijdag dient zeker een gedeelte uit het lijdensevangelie gelezen te worden. Te denken valt aan Johannes 19: 17-30. Liederen over de (verzoenende) kracht van Christus’ bloed zijn er te over.

Geraadpleegd

F.W. Grosheide, De brief van Paulus aan de Efeziërs, in: Commentaar op het Nieuwe Testament, Kampen 1960
L. Floor, Efeziërs. Eén in Christus, in: Commentaar op het Nieuwe Testament. Derde Serie, Kampen 1998 (2e druk)
D.M. Lloyd-Jones, God’s Ultimate Purpose. An Exposition of Ephesians 1: 1 to 23, in: Ephesians Series, Edinburgh 2004