Preekschets Johannes 4:1-30

Moederdag

Thema: Vrouwenstemmen

Het eigene van de zondag

Het is Moederdag vandaag. Kinderen overladen hun moeders met hun met liefde gemaakte prutswerkjes op school, vaders zorgen voor bloemen en ontbijt op bed, en met een beetje geluk lukt het om daarna op tijd in de kerk te zitten. Het is een feestelijke dag. En door de commercie eromheen kun je je er onmogelijk aan onttrekken, ook al zouden sommigen dat misschien wél willen. Daarom vandaag niet het verhaal over moeders, maar over vrouwen. Immers, er zitten vooraleerst vrouwen bij je in de kerk. Vrouwen die misschien ook graag moeder hadden willen worden, maar die dat niet gegeven is, vrouwen die een mooie of juist moeizame band met hun moeder hebben en vrouwen en kinderen die hun moeder juist node missen.

Vrouwenstemmen

Vandaag komen er in een aangepaste viering verschillende bijbelse vrouwen aan het woord. Ik kies voor vrouwen en niet specifiek voor moeders. Natuurlijk, de vrouw is degene die het leven doorgeeft, draagt en baart. Echter, in deze viering wil ik het breder maken. Ik leg de focus op vrouwelijke kwaliteiten zoals aandacht voor het kleine, zorg voor het kwetsbare, oog voor detail, gevoelig zijn voor alle lagen van het leven, het loslaten van het zoeken naar antwoorden en oplossingen, en gewoon ‘zijn’.

Zonder nu de vrouw direct als heilige te behandelen, kies ik ervoor om op deze zondag een stem te geven aan een aantal bijbelse vrouwen, die met hun verhaal raken aan ons eigen levensverhaal, dat van mannen én vrouwen. Deze korte teksten kunnen dienen als de centrale lezingen.

Ik ben Eva
De helft van de gehele mensheid
Een heel mens
Naar Gods beeld.
Ik wist het verschil tussen goed en kwaad, maar ik wilde meer weten:
Dus ik nam die appel aan
En at ‘m op.
Adam ook.
En hij gaf mij de schuld.
Ik gaf de slang de schuld.
We hadden beter moeten weten.
Is ‘kennis’ het probleem?
Of ongehoorzaamheid?
Of iemand anders de schuld geven?
Ik ben Eva – ik vraag ‘t gewoon…

Ik ben Tamar,
Ik heb twee broers versleten.
Allebei gestorven.
Geen van hen heeft mij kinderen geschonken.
En toen moest ik verdwijnen.
Er zou ‘n vloek op me rusten.
Maar dat bestaat niet.
Op niemand rust een vloek.
Soms loopt ‘t leven even wat ongelukkig.
Maar ik liet me niet wegjagen en ik heb gedaan wat goed was in mijn ogen.
Ik heb ‘m geconfronteerd met z’n kortzichtigheid, die Juda.
Ja, en toen het onomkeerbaar was, toen kon hij niet meer terug.
Nee, ik laat me niet wegjagen.
Ik ben niet gek, ik ben Tamar!

Ik ben Maria,
Gods dienstmaagd… of dienares, of hoe je het ook noemen wil.
Dit is dienen ten voeten uit:
Een baby krijgen.
En dat is dan nog maar het begin.
Nu koestert mijn hart elk moment.
Ik weet, het zal gebroken worden… op een dag…
maar nu nog niet, nu nog niet…

Wij zijn Sifra en Pua;
Wijze vrouwen
Vroedvrouwen met pit!
Wat denkt die vent wel, die Farao!
Bevelen geven? Prima… Maar kinderen doden?
Baby’s? Dan zit je bij ons verkeerd!
Hoe zou dat ooit Gods werk kunnen zijn?
Dus we hielden die farao met mooie vrouwenpraatjes goed voor de gek!
We rolden onze mouwen op en kletsten de kinderen van Israël ZO, HUP PATS! het leven in!

Ik ben Miriam.
Ik danste op het strand van de Roze zee…
De Egyptenaren waren weggespoeld. Wij waren vrij!
Ik danste ter ere van God, en leidde zo de plechtigheid… dansend
Zo sprak God door mij heen… het is geschiedenis geworden…

Ik ben Ester.
Ik ben trots op wie ik ben. Dat heeft even geduurd.
Maar toen ik ontdekte dat ik alleen door mezelf te zijn,
voor ons recht kon opkomen, kon ik niet anders.
Ik kon niet zwijgen. Ik moest die rotzak uitschakelen.
Maar niet door geweld. Oh nee, dat heb ik niet nodig.
Gewoon de waarheid vertellen, zo eenvoudig kan t zijn.
Ik ben Ester, maar in het echt heet ik Hadassa, een dochter van Israël.

Ik ben een moeder.
Ik droeg mijn kind naar Jezus toe, zodat hij haar kon zegenen.
De mannen wilden me wegsturen.
Maar Jezus zei tegen hen, dat ik het koninkrijk van God in m’n armen hield.

Ik ben Maria.
En ik ben Martha
We hebben Jezus samen ontvangen in ons huis.
Maar zo verschillend van elkaar.
Dienend,
Schenkend,
Bedachtzaam,
Handelend
Luisterend
Uitgesproken,
Huilend om het leed in de wereld
Opstaand voor de waarheid.
Wij zijn alletwee aanwezig in ieder mens.
En in het verhaal over bevrijding spelen we alletwee een rol.

Wij zijn de Maria’s.
Wij stonden aan de voet van het kruis.
En we keerden ons niet af van de dood.
We keken naar het graf.
Vroeg in de morgen, keerden we terug met kruiden,
we ontmoetten de engel en toen –
zagen we de opgewekte Christus…
wij zijn kijkers en getuigen.
Wij zijn de vrouwen.
Wij herinneren de mannen aan wat Jezus hen heeft geleerd over zijn dood.
We vertelden hen de waarheid, namelijk dat Jezus leeft!
Ze weigerden ons te geloven.
Maar wat kunnen we nu nog doen?
Wat is er nodig? Wanneer zullen ze het eindelijk leren?

Aanwijzingen voor de prediking

De bovenstaande teksten spreken al zeer voor zichzelf. Door deze te laten klinken, help je de hoorder zich te identificeren met een of meer van hen. Je kunt je afvragen of er dan nog meer nodig is. Stel dat je meer wilt doen, dan wil ik je het verhaal van de Samaritaanse vrouw suggereren (Johannes 4:1-30). In de overweging zou je haar stem op de volgende manier kunnen laten klinken:

Ik ben een Samaritaanse vrouw,
En ik ben zeker geen heilige!
Ik gaf Jezus een slok water.
Hij gaf mij Levend Water.
Daarmee gaf hij mij een opgewekte geest en nieuwe hoop.
Ik vertelde het aan al mijn buren.
Zij geloofden, dankzij mij…

Dit verhaal is een gevoelig verhaal; het gaat over een ontmoeting, het gaat over geven en ontvangen. Bovenal is het een verhaal over loslaten. De vrouw laat haar emmer achter bij de put en draagt het levende water van hoop, van leven, van toekomst met zich mee. Stromend water is een symbool van vruchtbaarheid, van creativiteit en puurheid. Het is een element dat ons voortdurend uitdaagt en bevraagt. Niets staat vast, alles vloeit en stroomt.

Zo staat deze Samaritaanse vrouw symbool voor een nieuw begin. Niet alleen doordat zij vrouw is, en dus de mogelijkheid in zich draagt om letterlijk nieuw leven voort te brengen. Zij representeert de vrouw, en daarmee het leven zelf, in al haar kracht en kwetsbaarheid, die openstaat voor verandering, voor ontmoeting van hart tot hart, voor het delen van onzekerheden en vragen en geen oplossingen biedt.

Aanwijzingen voor de liturgie

Om te zingen is Er is een lijn van vrouwen uit de Iona-bundel zeer toepasselijk (Iona-bundel I, lied 18). Daarnaast kun je filmpjes laten zien van bijzondere en opmerkelijke vrouwen uit onze eigen geschiedenis. Hierbij kun je denken aan de reclamespot van Plan Nederland over ‘Krachtige Vrouwen’.

Geraadpleegde literatuur
Ruth Burgess, Acorns and Archangels, Recources for Ordinary Time, Glasgow 2009.
Joy Mead, A Telling Place, Reflections on stories of women in the bible, Glasgow 2001.