Premium

Preekschets Psalm 139:7

Hoe zou ik aan uw aandacht ontsnappen?

Kerntekst: Psalm 139:7
Schriftlezingen: Psalm 139:1-12 en Matteüs 9:35,36
Thema: Leven met aandacht

Zie ook

Het extra kindermoment dat bij deze schets is gemaakt.

Uitleg

Perspectief binnen de lezing
Psalm 139 vers 7 staat in een psalm waarin de verwondering over Gods nabijheid verwoordt wordt. In vers 6 staat nog: Wonderlijk zoals u mij kent, het gaat mijn begrip te boven. Vanaf vers 7 wordt verwoord dat de HEER hem niet alleen vanbinnen kent, maar ook overal en altijd aandacht voor hem heeft. Vanaf vers 11 wordt verwoord hoe de HEER hem zelfs al kende in de moederschoot. Uit de hele psalm blijkt een diep gevoel van verbondenheid en intimiteit met de HEER. Deze psalm eindigt met een felle uithaal naar iedereen die iets negatiefs zegt over de HEER. En een gebed waarin de dichter zich kwetsbaar opstelt. Wat van belang is voor de preek is dat binnen deze lezing er geen reden is om negatief te spreken over de aandacht die God geeft.

Perspectief van de schrijver
Deze psalm wordt toegeschreven aan David. Van hem is bekend dat hij een man naar Gods hart was. Uit de vele psalmen en de beschrijving van zijn leven blijkt keer op keer dat hij de intieme omgang met de HEER kende. Hij kende ook de vijandschap en de verraderlijkheid van zijn eigen hart. De felheid van David komt ook in deze psalm naar voren. In deze preek staan de eerste 12 verzen centraal.

Perspectief van de hoorder
Vers 7 kan heel verschillende reacties oproepen. Van heel warme gevoelens tot heel beklemmend. Dit heeft te maken met het Godsbeeld dat men heeft. Is het beeld van de HEER dat Hij vooral geïnteresseerd is in ons leven en ons liefdevol nabij is als een vriend? Of is het beeld van God dat Hij ons continu ter verantwoording roept en ons de spiegel der wet voorhoudt om ons te corrigeren? Is Hij bedreigend of juist een vuur waaraan je je warmt? Verder spelen ook ervaringen mee. Als je veel negatieve aandacht hebt gekregen van ouders of familie reageer je anders op zo’n tekst dan bij positieve warme aandacht. Met de huidige nadruk op het belang van privacy kan deze tekst ook overkomen als big brother is watching you. Tegelijkertijd verlangt ieder mens naar aandacht en liefde. Niet iedereen heeft een positieve ervaring. Maar er is wel een gedeeld verlangen.

Exegese gericht op de preekschets

Exegetisch is het belangrijk om te benadrukken dat vers 7 niet een negatieve lading heeft. Het is meer de verwondering over God die overal is waar wij ook zijn. Hij kent onze diepste gedachten en gevoelens. Hij omringt ons leven met zijn liefdevolle zorg en legt zegenend zijn hand op ons leven. De herziene statenvertaling vertaalt vers 7 wat letterlijker: Waar kan ik Uw Geest ontgaan, waar Uw aangezicht ontvluchten? Hieruit blijkt dat God door zijn Geest met ons verbonden is. Zijn Geest woont in ons (vervult onze geest, Rom 8:14-16) God is Geest en niet verbonden aan één plek. Hij kan door Zijn Geest heel dicht bij mij zijn. Het is het beeld van intimiteit. Of we nu ver weg gaan, of in het donker zijn. Hij is er om onze rechterhand te vatten. Ook weer een positief beeld:van een vader die zijn kind bij de hand neemt. En als het donker is wat mij kan verbergen dan is de HEER daar als een lichtend licht.

Deze verzen 7-12 kun je ook heel negatief en dreigend lezen. In verschillende commentaren zit die dreiging ook wel. Daar wordt bijvoorbeeld erop gewezen dat het goed is om met vrees vervuld te zijn voor deze waarheid. En daarom is het zo vreselijk om te zondigen, want we beledigen de Almachtige in zijn tegenwoordigheid. In de berijmde versie van deze psalm is de angst er ook ingebracht Deze verbinding met angst voor het alziend oog van God komen wij niet in deze psalm tegen. In dit kader is het belangrijk om uit te leggen dat in de bijbel kennen iets anders is dan weten. Kennen duidt op een intieme relatie waarbij je je veilig voelt. Weten heeft iets van afstand en dat een ander iets over jou weet wat die kan misbruiken. In deze psalm staat het kennen van God centraal. En zelfs de uitnodiging om mij nog beter te doorgronden. Dat heeft weer alles te maken met de overtuiging dat de HEER liefdevol naar mij kijkt zoals in Matteüs 9:35,36 zo prachtig verwoord is. Zoals Jezus vol innerlijke bewogenheid en liefde naar de mensen kijkt. Zo kijkt de HEER naar mij. Met het doel om heilzaam en helend in mijn leven aanwezig te zijn. Daarom is de vertaling van de NBV met aandacht een prachtige vertaling.

Aanwijzingen voor de prediking

Wij leven in een tijd met vele communicatiemogelijkheden door multimedia en digitale mogelijkheden. Tegelijkertijd is er een toename van eenzaamheid. Er is veel contact mogelijk, maar is er ook echte aandacht? Het kan zelfs zo zijn dat je bij iemand bent maar dat de aandacht ergens anders is doordat die ander bijvoorbeeld continu op zijn telefoon zit te kijken.

Vergelijk het met fast food en slow food. Fast food is snel klaar en snel tot je te nemen. Het is alleen minder gezond en eten is ook meer zorgen dat je gevuld raakt dan dat het een moment is van aandacht voor elkaar. Slow food kost meer tijd qua voorbereiding omdat je met natuurlijke ingrediënten werkt en niet met instant pakjes. Maar is wel veel gezonder. En als je ook rustig eet is de maaltijd veel meer dan de maag vullen.

In de preek willen we het hebben over echte aandacht. Aandacht die dieper gaat dan oppervlakkig bij elkaar zijn en niet echt geïnteresseerd zijn.

In psalm 139 wordt over echte diepe communicatie gesproken als er staat: hoe zou ik aan uw aandacht ontsnappen Het gaat hier om een aandacht van God die er 24 uur per dag is, altijd en overal. Vanbinnen kent Hij je ook helemaal.

Dat kun je als heel bedreigend ervaren. Zelfs ongewenst. Zoals wij onze privacy beschermen tegen buitenstaanders en er niet van gediend zijn dat onze internetgegevens bekend zijn bij alle instanties. Want je weet nooit wat ermee gebeurt. Anderzijds is er ook een diep verlangen naar echte aandacht en liefde. Naar een diep medeleven. Wie verlangt er niet naar een soulmate waar je helemaal jezelf kan zijn met al je nukken en problemen, maar ook met al je vreugde. God wil zo’n soulmate zijn. In Jezus Christus heeft Hij laten zien hoezeer Hij met ons bewogen is (Matteüs 9:35,36). Dat kun je nog verder uitwerken door te kijken hoe Jezus vol bewogenheid naar mensen keek en zelfs zijn leven heeft gegeven uit bewogenheid met ons. Hij is niet veroordelend maar uitnodigend en verlangend om heilzaam en helend aanwezig te zijn in ons leven. Bezien vanuit dit perspectief is de 24 uurs aandacht van de Heer een verademing. In onze diepste gevoelens en gedachten: Hij is erbij. Als we op reis zijn en ons eenzaam voelen: Hij is er met zijn aandacht en liefde. Als we in de duisternis van een depressie terechtkomen: Hij is nabij met zijn aandachtige liefde.

Dit alles roept ook vragen op naar ons toe.: Hoe veel aandacht hebben wij voor Hem die zoveel aandacht voor ons heeft? Hoeveel tijd steken wij in onze relatie met de HEER? En kan Hij dan op onverdeelde aandacht rekenen? Voorbeelden: aandachtig bijbellezen, aandachtig bidden en ook luisteren naar wat de Geest te zeggen heeft. De lectio divina is daar een goede methode voor. Tijd nemen om Hem te aanbidden in kerkdiensten en aandachtig te luisteren naar de verkondiging van zijn woord.

Ten tweede kan het besef van Gods aandachtige liefde voor ons, ons motiveren om echte aandacht voor onze medemensen te hebben. Niet vlug en kort, maar echt de tijd nemen voor die ander. Als je dat probeert loop je tegen je eigen onrust op en dat je je zo makkelijk laat afleiden door digitale stoorzenders of door drukte in je hoofd.

Niet iedereen is gediend van aandacht, omdat er veel geschaad vertrouwen is. Zoals de Heer ons hart moet winnen met zijn liefde en overgave. Zo moeten wij ook vaak het hart van een ander winnen door liefde en overgave voordat men de aandacht onbevangen kan ontvangen en open kan of durft te zijn.

De Heer maakt duidelijk dat wij in aandacht naar de ander de grens van de ander moeten respecteren. Jezus zegt: ik sta aan de deur en ik klop, als je de deur opendoet kom ik binnen houd de maaltijd met je (Op 3:20). Hij nodigt uit tot een diepe communicatie maar respecteert de grens. Zo mogen wij uitnodigend zijn in contact leggen en aandacht geven. Tegelijkertijd ook de grens van de ander erkennend.

Ideeën voor kinderen en tieners

Je kunt een camera of een mobiele telefoon meenemen. Die continu op een persoon gericht te houden met de vraag: wat doet dit met jou? Vind je dit fijn of niet? Waarom wel of waarom niet? Vervolgens iets over het enge van filmpjes die zo maar op internet kunnen komen. Dat willen we niet. Maar er is ook een vorm van aandacht die we wel graag willen. Bijvoorbeeld: Lekker bij mam op schoot kruipen en vertellen wat je die dag gedaan hebt. Of bij een vriendje of vriendinnetje een nachtje slapen en tot heel laat vertellen wat je allemaal leuk vindt en wat je bezig houdt. Dan is aandacht wel fijn. Over die fijne aandacht gaat het in de preek. Want zo wil God jou aandacht geven.

Zie ook: het extra kindermoment dat speciaal bij deze schets is geschreven.