Ruijs en Van den End – Het Dagboek van Lien Langevoort-Besselaar

Minahassa 1902-1910

Zomaar het relaas over een periode van acht jaar van een echtgenote van een hulpprediker die dertig jaar dienst deed in Noord-Celebes, Indonesië. Een dagboek dat Lien Langevoort begon nadat zij, na elf dienstjaren, haar oudste twee kinderen naar Nederland bracht, nog een jaar bij hen bleef en ze daarna achterliet. Het dagboek wordt ingeleid met een historische beschrijving van de familie Langvoort-Besselaar door samenstellers Ruijs en Tom van de End. Het dagboek is eenvoudig geschreven. Soms in de vorm van schrijven aan haar twee kinderen, dan noemt ze haar man Pa. Soms gewoon, als aantekeningen voor haarzelf. Over hoe ze in de loop der jaren steeds meer van haar man is gaan houden. Ze schrijft zonder aanhef, en in 1902 regelmatiger dan in het laatste jaar.

De eerste standplaats is op Letti, en dat valt niet mee. Ziekte trof het pasgeboren dochtertje, daarna Lien en Henk uiteindelijk ook. Lien wordt nooit meer de oude. Het echtpaar verloor, nadat ze in hun tweede standplaats nog drie kinderen kregen, in Saparua na zeven maanden hun jongste dochtertje. En dat is ook de teneur van haar schrijven. Ze wil wel, maar ze voelt zich lichamelijk te zwak en met onvoldoende levensvreugde om het werk van een vrouw van een hulpprediker naar behoren uit te oefenen. En ondanks al het volk om haar heen, waar haar opgewekte dochter Cootje veel aanspraak bij vindt, beschrijft zij haar eenzaamheid. Eenzaamheid die vooral opspeelt als haar man op dienstreis is. Eenzaamheid die, zo lijkt het, ook voortkomt uit een gebrek aan energie om zich daadwerkelijk met de lokale bevolking te verbinden.

Lien leeft wat op als ze, zoals ze zelf schrijft, onder gelijkgestemden is. Illustratief zijn de als bijlage toegevoegde notities van Samuel Schoch. Hij bezocht de Langevoorts in augustus 1903 en geeft een verrassend heldere en directe indruk van het echtpaar Langevoort en hun toen tienjarige dochter. Destijds was de familie net neergestreken in Ratahan. ‘Mevrouw is een Rotterdamsche (Besselaar), die veel geleden heeft op Letti en daar niet van bovenop komt. Zij is een gelovige vrouw, maar mist blijmoedigheid. Zij heeft het hier eenzaam, en haar ontbreekt de levenslust en de kracht een flink werk hier te beginnen.’ Het 91 pagina’s tellende boekje is goed leesbaar en heeft kop en staart. En inderdaad, het hart is ‘zomaar een dagboek’, dat in eerlijke pennenstreken de lezer meeneemt in een leven in het teken van de zending.

Rob Ruijs en Tom van den End, Het Dagboek van Lien Langevoort-Besselaar, Minahassa 1902-1910, Zendings erfgoedreeks, 2022. 91 pp. €15,00.