Ruimte voor je eigen hart

Interview: Esther van der Panne, eindredacteur van Open Deur

De Moderne devotie heeft een grote bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van onze taal, de zorg, het onderwijs. Neem het systeem van klassen waarin leerlingen van dezelfde leeftijd bij elkaar zitten: ingevoerd door de Moderne Devotie. Stichter Geert Grote zei in 1380 dat het onderwijs te veel op kennis gericht was, en vond dat er meer aandacht moest zijn voor praktijkkennis en voor de vorming van jongeren. Dat ligt ook Mink de Vries, die leraar maatschappijleer is, na aan het hart: ‘Ik zie dat jongeren veel prikkels krijgen. Er komt heel veel op hen af. Maar ze nemen en krijgen niet de tijd om stil te staan bij wie ze zelf zijn, wat ze kunnen. Dat zie ik in het middelbaar onderwijs en dat gaat door in het HBO en op de universiteit. Dan zijn ze klaar en hebben ze heel veel informatie gekregen, over van alles. Maar hun eigen identiteit is niet diep geworteld. Ze weten niet goed waar ze staan. Als er storm opsteekt in hun leven, komt de onzekerheid. Wie ben ik? Waar vind ik houvast? Ik noem het wel eens de ‘’populierengeneratie”: populieren groeien heel snel, maar wortelen minder goed en waaien gemakkelijk om.’

VEEL TE VERLIEZEN

Een van de bekendste moderne devoten is Thomas a Kempis, die De navolging van Christus schreef. In dat boek gaat het erom dat je leert omgaan met God, de anderen en met jezelf, met je eigen hart.

Mink: ‘In de Moderne Devotie is toewijding altijd verbonden met je hart. Ieder mens heeft de vrijheid nodig om zijn eigen geloof te ontdekken, te beleven en te praktiseren. Dat kun je niet van bovenaf opgelegd krijgen.

Er is ruimte voor je eigen hart, je talent, je verlangen. Maar om dat te leren kennen, en om jezelf te vinden moet je wel eerst jezelf verliezen: loslaten waar je aan hangt, jezelf leeg maken.

Dat vinden wij lastig, wij hebben veel te verliezen. Veel mensen verlangen naar zekerheid en controle, ze willen weten waar ze aan toe zijn en niet in het onbekende stappen. “Dat ga ik niet doen, ik weet niet hoe dat afloopt, dat durf ik niet.” Dit soort onzekerheid komt ook voort uit angst, uit gebrek aan vertrouwen.’

NIET KUNNEN KIEZEN

‘Veel studenten lopen vast: overspannen, burn-out. 21-jarigen! Hoe is dat mogelijk? Omdat ze alleen energie weggeven en weinig energie krijgen. En omdat ze moeilijk kunnen kiezen. Ze zeggen dat ze het gevoel hebben overal bij te moeten zijn, uit angst om iets te missen. Jongeren hebben erge behoefte aan een filter, waaraan ze hun keuzes kunnen toetsen.

In het jongerenklooster Sion bijvoorbeeld kun je drie of zes maanden verblijven om in alle rust na te denken en gesprekken te voeren over: wat heb ik meegekregen? wie ben ik? Waarom zou je daar geen half jaar voor nemen? Het is zo kostbaar om met jezelf in het reine te komen.’

VERSTILLING EN VERINNERLIJKING

‘Als je alsmaar doordraaft en niet tot bezinning komt, dan kun je wat in je leeft geen plaats geven. Het is gewoon een kwestie van tijd nemen voor je omgeving, voor jezelf, voor wat je hebt meegemaakt. Dat bezinnen gaat in drie fasen: van het ervaren van stilte — dat het stil is om je heen — ga je naar verstilling. Dan laat je toe wat er in je opkomt, wat je ervaart en hebt meegemaakt, ook als dat pijnlijk en verdrietig is. Daarna kom je tot verinnerlijking: Wat blijft in je binnenste en wat gooi je eruit omdat het niet bij je past? Dat vraagt ontvankelijkheid en kost tijd. De meeste mensen blijven bij de stilte: “Wat is het hier lekker rustig”, en kennen de verstilling en verinnerlijking niet.’

EVENWICHT

‘Toewijding ontstaat nooit zomaar. Je moet in je hart geraakt worden, inspiratie krijgen. En als je dán iets gaat doen, kan het onmogelijke mogelijk worden. Je moet wel evenwicht houden in de driehoek van de relatie met anderen, die met jezelf en die met God. Als je de relatie met jezelf verwaarloost, wordt het wegcijferen.

In de zorg zie je vaak gebrek aan evenwicht. In het hospice bijvoorbeeld, zat een vrijwilliger aan het bed van een oudere vrouw die al heel lang zo’n beetje lag te slapen. Toen de vrouw haar ogen open deed, kwam die vrijwilliger direct in actie, ging geven. Je zou dat openen van ogen ook kunnen ervaren als een kostbaar geschenk, waar je van kunt genieten. In alles wat je geeft, mag je ook ontvangen.’