Menu

Basis

Tekort aan echte liefde

Wat bedoel je als je het over zonde hebt? En is het niet een beetje overdreven om steeds je zonden te belijden, zoals in de katholieke liturgie gebeurt?

Spreken over ‘zonde’ roept weerstand op. Zeker bij wie opgevoed is in een tijd en een kerk waarin zonde en zondigheid een massieve negatieve betekenis hadden. Linea recta verbonden met het laatste oordeel. Hét moment dat God, de grote zondenrekenmeester, ging afrekenen met de verderfelijke mens, met alles wat in ons leven fout was.

Je kunt zonde ook positiever benaderen: Als we een kostbare vaas uit onze handen laten glippen en hij valt in duizend stukjes, kunnen ons de volgende woorden ontsnappen: ‘O, wat zonde.’ Hier wordt iets dat mooi, duur en waardevol is als positief ervaren. Het kapotgaan van dat waardevolle wordt als zonde gezien. Dat mooie had ons niet mogen ontglippen. Het is zonde dat dat niet meer ongeschonden is, maar gebroken.

God schiep de mens en zag dat het goed was, heel goed zelfs. De mens verviel tot zonde en werd de tuin uitgezet. Maar voor God bleef de mens in beginsel ‘een waardevolle vaas’, geschapen naar Gods beeld.

BEN IK WERKELIJK ZO SLECHT?

In de katholieke liturgie volgt na de begroeting en verwelkoming de persoonlijke schuldbelijdenis: ‘Ik belijd voor de almachtige God, en voor u allen, dat ik gezondigd heb in woord en gedachte, in doen en laten.’ Hierna wordt schuld beleden en gevraagd (aan Maria, alle engelen en heiligen) om voor ons zondaars te bidden. Menig gelovige fronst hierover de wenkbrauwen en vraagt zich af: ben ik werkelijk zo slecht, dat ik elke keer mijn tekortkomingen voor God moet brengen?

De stevigheid waarmee verschillende christelijke tradities decennialang hebben willen benadrukken dat de mens slecht is, tot het kwade geneigd en ‘nergens goed voor’, heeft plaatsgemaakt voor een positiever en onbekommerder kijk, ook onder christenen. De mens is in principe goed en tot heel veel in staat. In dit moderne mensbeeld vindt zondebesef maar moeizaam een plek. En toch hebben we, denk ik, dit besef wel nodig om een goed leven te leiden.

ONTAARD GEHECHT

Wat is zonde? ‘Zonde is (…) een tekort aan echte liefde tot God en tot de mensen, omwille van een ontaarde gehechtheid aan bepaalde goederen. Ze kwetst de natuur van de mens en tast de menselijke solidariteit aan’, zegt de catechismus van de katholieke kerk.

Wij mensen weten echt wel hoe we ons moeten gedragen. Maar ja, slechte gewoontes zijn het lekkerst. En bezitsdrang, hebzucht, hoogmoed en eigenliefde ons niet vreemd. Dit gedrag richt zich tegen God, onze naaste en tegen onszelf. Het beschadigt relaties die zin geven aan ons bestaan, ons leven waardevol maken en het verdienen om gekoesterd en beschermd te worden.

GEWETENSVOL

Uit het hart komen slechte gedachten, die een mens onrein maken, zegt Jezus in het Matteüsevangelie . Gelukkig woont in ons hart ook de liefde, die de oorsprong is van zuivere daden. Een leven volgens Gods bedoeling kent een gewetensvolle balans tussen het waardevolle dat elke mens is en de zaken die geschonden zijn. Wij hebben een vrije wil, zijn verantwoordelijk voor elkaar en voor alles dat in Gods schepping aanwezig is. En het zou zonde zijn als Gods maaksel verloren zou gaan aan hebzucht of eigenbelang.

Zo nu en dan ons geweten onderzoeken en belijden dat we dingen fout doen, maakt ons bewust van het feit dat het leven en de wereld ons gegeven zijn. Dat we daar verantwoordelijk en zorgzaam mee om moeten gaan. De Schepper van dit al hoeft dan niet te oordelen, maar kan barmhartig zijn. Om ons opnieuw de kans te geven betere mensen te worden en, als Gods schepsel, niet verloren te gaan.

Walther Burgering, pastor-diaken in de parochiefederatie ‘Sint Franciscus tussen duin en tuin’ en redactielid van Open Deur.

Wellicht ook interessant

Nieuwe boeken