Basis

Toewijding maakt vrij

Als we zeggen dat iemand toegewijd is, bedoelen we dat die met volle inzet zijn of haar werk doet. Zo iemand heeft hart voor de zaak, is gewetensvol en loyaal, betrokken en trouw.

In het woord ‘toewijding’ zit ‘wijding’, en dan hoor je in de verte al kerkklokken luiden. Het woord heeft een religieuze achtergrond. Iets of iemand wijden, zegt het Van Dale woordenboek, is ‘opdragen of afzonderen voor God of de godsdienst’.

Zo vertelt het bijbelboek Exodus over de slavendienst die de Hebreeën zuchtend in Egypte verrichtten. Als God hen bevrijdt, zegt hij tegen Mozes: ‘Wijdt alle eerstgeborenen aan mij’. Dit houdt een offer in. Daarop volgt het verhaal hoe ze wonderlijk door de Rietzee trekken, de vrijheid tegemoet.

Twee belangrijke aspecten van toewijding komen hier naar voren: je brengt een offer en je wordt vrij.

Wie bijvoorbeeld met toewijding een motorfiets repareert, een buurvrouw helpt of werkmailtjes beantwoordt, geeft zichzelf. Je offert als het ware jezelf. Je verliest je in een taak en ervaart daarin een ruimte die bezielt. De ruimte van de vrijheid. Niemand is zo onvrij als degene die almaar bezig blijft met zichzelf. Dan zie je alles in het licht van de vraag ‘Wat heb ik eraan?’ Je houdt je doof voor het appèl dat de ander op je doet. Oppervlakkig gezien lijken we dan goed voor onszelf te zorgen maar ten diepste blijven we eenzaam en onvervuld, als een slaaf in het oude Egypte.

JEZELF VERGETEN

Echte toewijding hoesten we niet zelf op. Dat is het verschil met kaal plichtsbesef, dat ons veel energie kost en soms zelfs tot een burn-out kan leiden. Nee, die motorfiets, de hulpbehoevende buurvrouw of de mailtjes zijn een roep van buitenaf. Ze trekken ons uit onszelf, de vrijheid in.

Dat is niets minder dan een wonder. Je denkt er dan ook meestal niet echt over na. Wonderen zijn niet te beredeneren. Voor je het weet ben je in een ‘flow’ de schroeven van die kapotte motorfiets aan het losdraaien, je sjouwt met de tong uit de mond met boodschappen voor de buurvrouw of beantwoordt aandachtig je werkmailtjes. Dan hoef je ook niet zo nodig een beloning. Toegewijd bezig zijn is in zichzelf al genieten.

Bevrijd van onszelf, presteren we beter dan ooit. Maar vaak merken we dat niet eens op. Wie zichzelf vergeet is niet meer bezig met de vraag of je het wel goed doet of wat anderen van je vinden.

Maar hoe zit dat dan met een zelfmoordterrorist? Die offert zichzelf ook. Zo iemand is echter niet vrij maar slaaf van een ideologie die hij of zij tot de dood toe gehoorzaamt. Hij vergeet zichzelf niet maar is zich juist erg bewust van zijn bloedige ‘prestatie’ − bijvoorbeeld omdat die hem een heldenstatus zal opleveren of een beloning in de hemel.

Voor je het weet ben je in een ‘flow’ de schroeven van die kapotte motor aan het losdraaien

DE ROEP VAN GOD

Samenvattend: we kunnen ons niet van onszelf bevrijden. Daarvoor hebben we een roep van buitenaf nodig die echte toewijding mogelijk maakt. Het vermoeden bestaat dat het uiteindelijk God is die ons in kapotte motorfietsen, behoeftige buurvrouwen en aandacht vragende mailtjes roept. In al die mensen en dingen trekt hij ons uit onszelf naar zich toe. Zo maakt hij van de hele wereld een offer, hem toegewijd, waarin we grote vrijheid en vreugde ervaren. Ja, nooit voelen we ons zo tintelend levend als op de momenten waarin we onszelf in een of andere taak verliezen. Vaak zeggen we dan ook achteraf: ‘Ik vergat de tijd.’ We hadden een voorproefje van de Eeuwigheid.

Jean-Jacques Suurmond werkt als supervisor, coach, geestelijk begeleider en publicist (www.jean-jacquessuurmond.nl). Hij schreef onder andere ‘God zijn, een oefening in bescheidenheid.’ (Meinema, 2017).