Uiteindelijk ben je alleen

Walther Burgering is studentenpastor in Leiden, pastor-diaken in de H. Nicolaasparochie in Zoetermeer en redactielid van Open Deur.

Niemand kan jouw leven voor je leven – als je wilt weten waar de regenboog eindigt, moet je daar zelf naartoe…’ zingen Tom Waits en Thelonious Monster in hun prachtige nummer Adios Lounge. Leef je eigen leven. Loop dus niet weg voor alles wat in je leven op je af komt. Ook niet voor de eenzaamheid, die vroeg of laat naar binnen slaat.

Billy Joel zingt over de ‘pianoman’ die in de kroeg rondkijkt. Wat ziet hij? Heel veel eenzaamheid en muziek als een zoete troost. ‘Ze delen een drankje dat ze eenzaamheid noemen. Maar het is beter dan in je eentje drinken.’ Deze artiesten kennen de eenzaamheid zo goed dat ze er woorden aan hebben gegeven.

VLUCHT

Iedereen kent wel momenten van eenzaamheid. Sommige kunnen heel intens zijn. Juist op momenten dat je je even hebt losgerukt van de waan van de dag kan het toeslaan: dat gevoel van diepe eenzaamheid. Dat besef: wie ik ook om me heen heb, wie mij ook steunt, uiteindelijk sta ik er alleen voor. Soms zijn mensen hier zo bang voor dat ze bij hun partner blijven, ook al houden ze niet meer van hem of haar. Anderen proberen eenzaamheid te verdrijven door te vluchten in alcohol, drugs of losse contacten.

Al herkent iedereen die basiservaring van ‘er alleen voor staan’, meer dan een miljoen mensen in Nederland zeggen dat ze zich sterk eenzaam voelen. Zij missen goede sociale contacten en relaties, en ervaren dit als negatief. Dat maakt dat ze zich ongelukkig voelen.

BINDING

Eenzaamheid heeft te maken met de kwaliteit van mijn contacten. Ook met veel mensen om me heen kan ik me eenzaam voelen: ik maak deel uit van een netwerk, maar zonder echte relaties, zonder echte binding. Kan ik met een ander praten over dat wat me ten diepste bezighoudt, in respect en liefde voor elkaar?

Soms begrijpen vrienden en familieleden niet dat ik nog steeds zo’n moeite heb met wat mij overkomen is. Het verlies van mijn ouders, de dood van mijn partner of kind. Iedereen zegt: ‘Je moet door. Er is geen andere weg.’ Maar is mijn probleem daarmee opgelost? Is mijn geliefde daarmee terug? Nee. En ik voel me rot, en merk dat ik er niet meer over mág praten. Dat maakt me schuw, ik trek me terug en voel steeds vaker dat niemand op mij zit te wachten. Omdat ik me zo opstel, gaan anderen mij ontwijken. Wat denk je dat dat met mij doet? Ik trek me nog meer terug.

OP WACHT STAAN

Dag Hammarskjöld omschreef ooit de waarde van vriendschap als ‘op wacht staan bij elkaars eenzaamheid’. Dat doen échte vrienden dus: erkennen dat je eenzaam kunt zijn en bij die ander op wacht gaan staan. Laten zien dat je er bent, ter ondersteuning en in liefde. Niet om iemands eenzaamheid op te lossen, want misschien kan dat wel helemaal niet. Maar warmte, belangstelling, aandacht geven of elkaar zien, kan altijd.

Investeren in echte vriendschappen is belangrijk, onderkennen dat eenzaamheid bij het leven hoort, ook.

TROOST

Eenzaamheid kan een kracht zijn. Denk maar aan die artiesten. Zij geven woorden aan iets dat door iedereen over de hele wereld wordt herkend. Mij heeft dit altijd ontzettend getroost. En ik kan nog huilen als ik een van deze songs naar binnen laat komen. Per slot van rekening verdwijnt eenzaamheid nooit helemaal, is het een intens, allesoverheersend gevoel en moeten we ermee leren omgaan als onderdeel van ons leven. Mogen we zo een beste vriend worden van onze eenzaamheid.