Menu

None

Vind een preekvoorbeeld in je fotoboek

Uit: Zin in preken, wekelijkse inspiratie voor (s)prekers

Soms denken we dat het vertellen van verhalen minder geestelijk zou zijn dan het geven van verantwoorde bijbeluitleg. We zijn als sprekers inderdaad geroepen om het goede nieuws door te geven en uit te leggen. We slaan echter door naar de andere kant als we zeggen dat verhalen vertellen niet belangrijk zou zijn. Dat is het wel. Jezus vertelde zelf veel verhalen! Hij had allerlei preken kunnen houden, maar Hij wilde dat zijn luisteraars het beleefden. Vaak legde Hij zijn gelijkenissen niet eens uit na afloop. Zijn gelijkenis wás de preek!

De meeste sprekers zijn het erover eens dat een goede preek niet alleen informatie bevat, maar ook voorbeelden of verhalen. Maar hoe kom je steeds aan de juiste inspiratie? ‘Ik maak helemaal niet zoveel spannende dingen mee’ hoor ik weleens iemand verzuchten. Soms kom je op verhalen via anderen (zie week 36) en soms vind je de verhalen in je eigen verleden.

Als ik door mijn fotoboek blader, kom ik bijvoorbeeld een foto tegen van mijn tante Mien. Ik schreef een keer een column over haar.

De preek van tante Mien

Tante Mien had nauwelijks familie en kon steeds minder toen ze ouder werd. Dat vonden mijn broer Frank en ik zielig voor haar. Net zoals we het zielig vonden dat ze haar slaapkamer in het verpleeghuis moest delen en nooit een moment voor zichzelf had. In de gezamenlijke huiskamer hoorde ze vaak het gechagrijn aan van haar buurvrouwen, die vonden dat haar boeken te veel ruimte in beslag namen op de gemeenschappelijke tafel. En toch klaagde ze eigenlijk nooit. Ze benadrukte juist vaak dat ze blij was als wij, als haar jongste vrienden, langskwamen.

Bijna elke zondagmiddag gingen we, tussen de kerkdiensten door, op bezoek bij tante Mien, die eigenlijk niet eens familie van ons was. Tot mijn vader trouwde, was ze zijn buurvrouw geweest. Ik was een jaar of vijftien toen ze naar het verpleeghuis verhuisde. Frank en ik vonden haar een fascinerende vrouw. Ze was van het jaar nul, geboren in 1900. We waren ons ervan bewust dat zij had meegemaakt wat wij in de geschiedenislessen leerden over de twee wereldoorlogen.

Omdat ze stokdoof was, bedachten we manieren om ons bezoek aangenaam te maken, zowel voor haar als voor ons. We schreven woorden op zo’n leitje die we daarna weer uitwisten, zodat we toch wat konden uitwisselen. En we speelden Rummikub. Dat kende ze niet, maar wilde ze wel leren, ook al was ze ruim in de negentig.

Praten kostte haar veel energie, en ze was niet altijd goed verstaanbaar. Maar tijdens een van die spelletjes zei ze opeens heel duidelijk: ‘Ik kan niet meer lopen. Ik kan niet meer naar het toilet. Mijn handen kan ik niet meer goed bewegen. Het praten gaat moeilijk. Slikken lukt steeds minder goed. Mijn gezichtsvermogen neemt af. En ik ben bijna doof…’ Ze hoestte. Frank en ik keken elkaar aan. Wat moesten we zeggen? We konden niks troostends bedenken. We waren zelfs een beetje bang dat ze een keer zou stikken waar wij bij zouden zijn. Voordat we iets zinnigs konden bedenken, vulde ze zelf lachend aan: ‘Maar verder kan ik alles nog!’ Frank en ik lachten mee. Ik denk dat we ons onbewust voornamen dit nooit te vergeten. Op verjaardagen vertelden we vol trots het verhaal over onze tante Mien. Over haar betrokkenheid bij ons en haar interesse in literatuur en actualiteit. Over haar doorzettingsvermogen om stukjes krant te blijven lezen met een vergrootglas in haar bevende hand. We vertelden haar verhaal vaak woordelijk door, inclusief haar intonatie en gehoest, voor het dramatische effect.

Tot op de dag van vandaag ben ik dankbaar voor mijn tante Mien. Ze preekte nooit, ze sprak zelfs nauwelijks over haar geloof. Ze leefde ons voor hoe je dankbaar kunt zijn onder alle omstandigheden. En zo zorgde ze – zonder dat ze het wist – vaak voor een prachtige derde preek op zondag.

Idee: Blader door je fotoboek en kijk of je associërend op ideeën komt om te gebruiken bij je preken.

Een verhaal heeft meerdere mogelijkheden

Zou jij zo’n verhaal over tante Mien een plek geven in een preek? En zo ja, hoe?

Zelf vertelde ik het verhaal een keer tijdens een preek over dankbaar zijn in alle omstandigheden. In een andere preek over generaties in de kerk moest ik opnieuw aan haar denken. Ik gaf het verhaal toen een andere clou, zodat het opnieuw paste.

Als ik er langer over nadenk, zie ik nog wel meer mogelijkheden. Ik kan bijvoorbeeld vertellen hoe haar handen vergroeid waren. Na haar overlijden konden haar handen niet meer gevouwen worden. Daarom werd ze begraven met een Bijbel in haar handen. Ik vond dat een heel indrukwekkend beeld dat voor mij symbool staat voor haar liefde voor Gods woord.

Ik zou tijdens een preek over omzien naar elkaar kunnen vertellen hoe Frank en ik dachten dat we goed bezig waren door naar haar om te zien, maar er zelf ook veel voor terugkregen. Of ik zou bij een preek over kerkelijke eenheid kunnen vertellen over de eerste Lutherse dienst die ik meemaakte, namelijk haar rouwdienst. Hoe ik daar als refomeisje vol overgave ‘Een naam is onze hope’ zong.

De kracht van verhalen

Als we naar informatie luisteren, gebruiken we hiervoor een bepaald deel van onze hersenen. Neurologen kwamen erachter dat bij het horen van verhalen ook een ander deel van onze hersenen actief wordt. Het deel dat we normaal gebruiken als we in een echte situatie zitten. We onthouden het daardoor beter. Goede verhalen blijven hangen. Soms zelfs jaren.

Als je naar een preek luistert, zoek je naar herkenning. In de vragen die worden gesteld. In de twijfels die worden gedeeld. Als je naar een beschouwing luistert, weeg je af of je het interessant vindt. Als je echter een verhaal hoort, verplaats je je ogenblikkelijk in een van de hoofdpersonen. Je leeft mee, je voelt mee. Niet alleen je hoofd is actief, maar je hart is er ook bij betrokken. Het mooie aan een goed verhaal is dat het veel minder relevant is wat je leeftijd is en wat je IQ is. Verhalen verbinden op een emotioneel niveau en daarmee bereik je een heel brede doelgroep.

Het is fijn als je je als luisteraar kunt ontspannen bij een verhaal. Bij informatie moet je opletten. Bij een verhaal kun je even achteroverleunen.

Ds. Marga Sijtsma-van Oeveren, vGKN Boelenslaan/Drachtstercompagnie: Terwijl ik met mijn preek bezig was naar aanleiding van Jozua 1 kwam een gebeurtenis uit mijn tienerjaren in gedachten. Het was tijdens een van onze bergwandelingen in Zwitserland. We waren al een heel eind gevorderd op weg naar de top tot wij op een gegeven moment een gletsjer moesten oversteken via een smal besneeuwd paadje. Moedig – en misschien wel een beetje overmoedig – liep ik achter mijn broer en vader aan. Tot halverwege opeens mijn voet weggleed; ik keek de afgrond in en ik durfde niet meer verder. ‘Toe maar, Marg, rustig je voeten neerzetten, gewoon voor je kijken, kom maar.’ De aansporingen van degenen voor mij en achter mij hielpen niet. Ik bleef staan waar ik stond. Omdat ze wel zagen dat het zo niet werkte, besloot mijn broer terug te komen en reikte mij zijn stok aan. Toen ik die beethad, durfde ik stapje voor stapje verder. Dit beeld kon ik goed gebruiken in mijn preek over God die met ons meegaat en ons oproept Hem te volgen: ‘Wees sterk en moedig, vertrouw er maar op, pak die stok vast, want Ik zal je niet begeven en je niet verlaten, maar je moet zelf wel gaan en in beweging komen.’ Achteraf realiseer ik me dat dit beeld ook zou passen in een preek over Petrus, die op Jezus’ woord uit de boot sprong en over het water naar Hem toe liep. Tot hij in de diepte keek… Een foto kon ik helaas niet laten zien, want zoveel foto’s werden er niet gemaakt in die tijd. Gelukkig was het verhaal beeldend genoeg!

Vragen

  1. Bij welke foto heb jij een verhaal?
  2. Bij welk soort preek past dat verhaal?
  3. Projecteer je de foto? Waarom wel of niet?
  4. Wat wordt de moraal van je verhaal? Bedenk welke details je toevoegt aan je verhaal, zodat dat er duidelijk uitkomt.
  5. Op welke plek in de preek vertel je dit verhaal?

Meer?

Paulien Vervoorn is spreker, auteur, coach en trainer bij Geloofwaardig Spreken.


Paulien Vervoorn. Zin in preken. Wekelijkse inspiratie voor (s)prekers. Utrecht: KokBoekencentrum, 2022. 240 pp. €24,99. ISBN 9789043538121 .

Wellicht ook interessant

Nieuwe boeken