Menu

Basis

Zeven verleidingen

Tot welke van de zeven hoofdzonden voelt u zich het meest aangetrokken? vroegen we drie mensen. En hoe wordt dat zichtbaar in uw dagelijks leven?

Hoogmoed van economen

Wij economen hebben een hoge dunk van onszelf. Zeventig procent van een steekproef van Amerikaanse economen vindt dat economie de meest wetenschappelijke van alle sociale wetenschappen is. Oftewel, beter dan bijvoorbeeld sociologie en politicologie. De grote meerderheid van mijn collega’s leest geen andere bladen dan economische tijdschriften. En ze zijn in een felle onderlinge strijd verwikkeld om de pikorde. Zo publiceert het Nederlandse economenblad ESB jaarlijks een ranglijst waar velen maar wat graag in staan. Het enige criterium is het aantal publicaties in zogenoemde economische toptijdschriften.

Ik heb er nog nooit in gestaan. Aan het begin van mijn carrière hoopte ik nog dat dat eens zou gaan gebeuren. Gelukkig had ik al snel door dat dat streven geen zin heeft als je, zoals ik, graag samenwerkt met wetenschappers uit de andere sociale wetenschappen. En als je je bezighoudt met zoiets als feministische economie. Maar ik kan niet ontkennen dat ik ook weleens mee heb gedaan aan de hevige onderlinge competitie. Bijvoorbeeld door niet al te vriendelijk commentaar te geven op het werk van een collega.

Gelukkig leerde ik van een behulpzame oude rot in het vak de sandwichmethode van feedback geven: eerst iets aardigs zeggen over een artikel, dan constructieve kritiek geven, en tot slot met iets opbouwends afsluiten. Helaas doet niet iedereen dat. Ik ontvang nog regelmatig feedback waar de honden geen brood van lusten, en vele collega’s met mij. Twee jaar geleden werd ik zelfs op een conferentie publiekelijk met minachting bejegend door een bekende collega-econoom. Gelukkig kwamen na afloop een heleboel aardige economen naar me toe om mij een hart onder de riem te steken. De economenvereniging heeft die gebeurtenis aangegrepen om een gedragscode op te stellen. Zo wordt de hoogmoed onder economen toch een beetje in toom gehouden.

Irene van Staveren is hoogleraar Pluralistische ontwikkelingseconomie aan het Institute of Social Studies van de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Lust

Over mijn zonden schrijven? Open en bloot? Als ik ze nou nog zachtjes, bijna onhoorbaar, in je oor kon fluisteren. Misschien ben ik eigenlijk wel gewoon te ijdel om te spreken over waar ik wellicht tekortschiet. Kijk, het begin is gemaakt… Ik moet bekennen dat ik niet kan kiezen. Ik herken alle zonden in mijn eigen leven. Ik word wel eens te snel boos, onredelijk soms. Als ik het nieuwe huis van een vriendin bekijk, betrap ik me wel eens op een onaangename en groeiende onrust over m’n eigen stekkie en dan lijkt goed opeens niet meer goed genoeg. En wat dacht je van mijn voornemen om werkelijk elke maandag opnieuw op dieet te gaan.

Nu dacht ik ‘gemakzucht’ niet te herkennen. Dat zou nog pleiten voor me, dat ik ze niet allemáál herken! ’t Is een luie zonde, eentje die je met wat meer karakter gewoon zou moeten kunnen weerstaan. De ene zonde biecht je makkelijker op dan de andere. Helaas hoorde ik mezelf deze week eerlijk bij de tandarts zeggen dat ik niet vaak genoeg m’n tanden flos, simpelweg omdat ik er geen zin in heb. Dat vond ze geen goede reden.

Dit weet ik wél; zonden houden me af van iets wat er had kunnen zijn. Iets goeds, iets moois, nastrevenswaardig ook. Niet méér eten dan nodig is, houdt mijn lijf gezond. Tevreden zijn met wat ik heb, scheelt kopzorgen en de ander álles gunnen komt ten goede aan m’n vriendschappen. En flos nou maar gewoon. Later krijg ik er spijt van. Mildheid en geduld zijn altijd goed en als ik minder bezig bent met hoe ik overkom, vinden ze me meestal het leukst. Bied ik niet een beetje weerstand aan m’n ‘zonden’, das pas sund. U zit nog steeds te wachten op mijn bekentenissen over lustgevoelens? Die titel staat er niet voor niets. Sex sells. En dat is niet voor niets.

Madeleine Kievits is geestelijk verzorger bij Vivent.

Woede

Mij krijg je makkelijk kwaad. Noem me racist. Verwijs met meervoud naar enkelvoud. Geef me geen voorrang in het verkeer. Als één zonde me verleiden kan, is het wel woede. Tegelijk boezemt ze mij weerzin in. Maar dát gevoel ontstaat vaak pas wanneer ik al teruggescholden heb, corrigeerde of voorrang nam. Er zijn nogal wat redenen om woede als ‘zondig’ af te keuren. Het ziet er slecht uit om kwaad te zijn, met rode kop en vertrokken mond. Je denkt vaak niet meer helder als je je heethoofdig voelt. Zo ontstak ik eens in razernij omdat een meisje op de stoep fietste en mijn dochter bijna aanreed. Ik pakte het stuur van het meisje vast en sprak haar streng toe. Intussen vergat ik mijn dochter die in paniek de straat opliep.

Maar het belangrijkste bezwaar tegen woede is de wraak die ze beoogt. Je wilt iemand met gelijke munt terugbetalen. Of liever nog, hem harder treffen dan hij jou heeft geraakt. Dankzij wraak en wrok hebben we een kijkcijfer-hit als De Rijdende Rechter. Ze drijven de strijd tussen Israëli’s en Palestijnen aan. En ze bezorgen mij – wanneer ik weer eens wraak wil en wrok voel – slapeloze nachten en een rotgevoel in mijn maag. Zoals Nelson Mandela ooit zei: ‘Wie wrok koestert, slikt gif in de hoop dat het zijn vijanden doodt.’

Toch zou ik de zonde van woede niet helemaal willen missen. De kunst is haar kort, klein en kalm te houden: tot niets meer, maar ook niets minder, dan gedoseerde kwaadheid. Dat je kwaad kunt worden, betekent ook dat je om mensen en zaken geeft. Dat je het ziet als het níet goed met hen gaat. En dat je bereid bent hen beter te maken. Ik ben dus blij dat ik nog kwaad kan worden op mijn eigen woede.

Remko van Broekhoven is filosoof. Onlangs verscheen zijn vierde boek, over de hoofdzonden: ‘De wereld omgekeerd‘ (Atlas Contact, 2020).

In de 6e eeuw stelde paus Gregorius een lijst op met zeven ‘hoofdzonden’, die aan de basis liggen van alle andere zonden. Maar ook de oude Grieken hadden al een lijst met ‘ondeugden’ en de monniken in de Egyptische woestijn kenden een lijst ‘verleidingen’. De zeven hoofdzonden volgens de christelijke traditie: hoogmoed, hebzucht, lust, afgunst, gulzigheid, woede, luiheid. MTV deed onderzoek naar de levensvisie van Europese jongeren van 16-34 jaar. Op basis daarvan maakten ze een lijst van zeven nieuwe hoofdzonden: racisme, oneerlijkheid, pesten, hebzucht, overspel, woede, afgunst.

Wellicht ook interessant

Nieuwe boeken