‘Zij is niet in de hemel’
Over waarheid en onwaarheid bij de rabbijnen
Ik begin met twee voorbeelden van bekende joodse genres: een wonderverhaal en een witz. Beide drukken, zoals vaker met deze twee genres, inzicht en wijsheid uit. Het wonderverhaal gaat over de Golem van Praag, de man van leem die door rabbijn Jehoeda Löw (16e eeuw) tot leven zou zijn gewekt door middel van praktische kabbala oftewel toegepaste magie-mystiek. Het doel van de schepping van deze lemen man zou zuiver zijn geweest: hij moest de joodse gemeente van Praag beschermen tegen de bloedsprookjes die in die tijd werden rondgestrooid door antisemieten. Na een mystiek ritueel met de nodige magische elementen komt de lemen man, de Golem, tot leven. En inderdaad, hij weet de joodse gemeenschap langere tijd te beschermen met zijn bovenmenselijke krachten en allerlei goede daden te verrichten.