Menu

Basis

Zwijgen of spreken?

In deze rubriek willen we een hedendaagse verandering signaleren binnen de kerk of van de kerk in relatie tot de samenleving – wat valt op? wat verbaast of ergert ons? welke dilemma’s en overwegingen komen we tegen?

Bij de koffie na de kerkdienst blijken ze de dienst heel verschillend beleefd te hebben. Sander is blij met de ‘groene dienst’, waarin de relatie gelegd werd tussen geloof in God en zorg voor de schepping. Het zette hem aan het nadenken over zijn eigen keuzes. Hij is blij dat de kerk daarin stelling neemt. ‘We zijn toch geen “polder-kerk”’, zegt Sander, ‘waar alles maar kan en mag. Soms is iets gewoon goed of fout. En ja, dat vraagt soms om radicale keuzes.’

Carmen vindt dat de predikant veel te ver ging, toen hij betoogde dat Jezus navolgen ook betekende dat je nadacht over het al dan niet door laten gaan van je vliegvakantie. ‘Hij rijdt zelf in een oude diesel,’ zegt ze, ‘terwijl wij al jaren bezig zijn met duurzaam leven. Wie is hij om mij de maat te nemen! Ik kom hier om God te prijzen en geïnspireerd te worden. Over mijn vakanties heeft de kerk niets te zeggen.’

Het tweede is daaraan gelijk: heb uw naaste lief als uzelf

Mag een predikant mensen oproepen om minder te vliegen? En hoe is dat bij andere thema’s? Hoort stellingnemen in het maatschappelijk debat bij kerk-zijn, of moet ‘de kerk’ hier zwijgen? Wat vindt u?

Verschillen

Kerkleden staan hier heel verschillend tegenover. De een vindt dat de kerk zich veel meer moet uitspreken. Zowel landelijk als lokaal, in kerkdiensten en met allerlei acties, moet ze aandacht vragen voor maatschappelijke kwesties. Of dat nu het milieu is, vluchtelingen, eenzaamheid of voltooid leven.

Waar de kerk zich kán laten horen en zien, naar binnen en naar buiten, moet ze dat doen. Er hangen op veel kerken bordjes met ‘Groene Kerk’, er wapperen regenboogvlaggen, kerken verlenen kerkasiel en diaconieën mengen zich in het lokale maatschappelijke debat.

Anderen denken hier heel anders over. Zij vinden dat de kerk zich niet mág mengen in het maatschappelijke debat. Dat doen de leden maar via politieke partijen of verenigingen. De kerk heeft een andere taak, daar staat de dienst aan God centraal. Zij krijgen al jeuk als ze zonnepanelen op het dak van een kerk zien, zoals ik eens las in een column in het RD.

En dan is er nog de (grote?) groep in het midden. Die vindt dat je als kerk wel richting mag wijzen, of grenzen kunt trekken, maar dat het aan de mensen zelf is om daar invulling aan te geven in hun dagelijks bestaan. Zij zeggen: ‘Ieder heeft een eigen verantwoordelijkheid, laten we elkaar niet de maat nemen’.

Spreken of zwijgen? Of iets ertussenin?

De vraag zet ons stil bij de discussie over de kerntaak van de gemeente van Christus. Is de primaire taak van de kerk dat ze zich richt op de Eeuwige en vloeit daar als vanzelf medemenselijkheid en zorg voor de schepping uit voort? Of heeft de kerk in haar navolging van Christus primair als taak om te zien naar medemens en schepping en leert ze in haar doen en laten wie God is?

Als we Matteüs 22 lezen, dan lijkt het wel of we de keuze niet zo zwart-wit kunnen maken. ‘Meester, wat is het grootste gebod in de wet?’ Jezus antwoordt op die vraag: ‘Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand. Dat is het grootste en eerste gebod. Het tweede is daaraan gelijk: heb uw naaste lief als uzelf. Deze twee geboden zijn de grondslag van alles wat er in de Wet en de Profeten staat.’

Jeuk krijgen van zonnepanelen op het dak van een kerk…

God liefhebben én zorg dragen voor de aarde en wie haar bewonen, dát is de taak van de kerk en haar leden, haar grondslag. Daaruit vloeit alles voort.

Hoé je dat doet, daarin kun je behoorlijk verschillen. Doe je dat in het verborgene, of spreek je je gevraagd en ongevraagd uit? Is ‘de kerk’ bij uitstek de plek waar je aan het denken gezet wordt, zoals Sander in het voorbeeld vindt? Is dat een van de taken van kerk-zijn, om mensen te prikkelen, hen uit te dagen, de grens op te zoeken?

Of heeft Carmen gelijk en mag ‘de kerk’ zich wel uitspreken in algemene termen, zoals het zorgdragen voor de armen, maar niet oproepen tot iets specifieks, omdat dat al snel normatief en belerend wordt?

Sta er eens bij stil, bij uzelf, in de kerkenraad, of ergens anders. Waar staat u? Bent u het eens met Carmen of met Sander? Of neemt u een andere plek in?

Erica Hoebe-de Waard is als gemeentepredikant verbonden aan de Protestantse Gemeente Wageningen. Zij is lid van de redactie van Ouderlingenblad.

Wellicht ook interessant

Nieuwe boeken