Begin een podcast

Dit is de Bijbel

Links en rechts schieten de podcasts als paddenstoelen uit de grond. Ook voor de theologie biedt dat kansen. Zo werd vorige week de podcast ‘Dit is de Bijbel’ aangekondigd, waarin David Boogerd met theologisch specialisten in gesprek gaat over de Bijbel, op een laagdrempelige manier. De podcasts duren zelfs een half uur: veel langer dan de korte dagelijkse meditaties die de EO via de podcast ‘Eerst dit’ aanbiedt en die in een enorme behoefte voorzien. Disclaimer: ik ben zelf ook betrokken bij de ‘Dit is de Bijbel’-podcast. In de eerste twee afleveringen gaat het over thema’s die ook in mijn boek Lezen en laten lezen naar voren komen: de weerbarstigheid van de Bijbel en de Bijbel als Woord van God.

Er zijn meerdere verklaringen voor de populariteit van podcasts. Zo is er de timing: je luistert een podcast wanneer het jou uitkomt. En er is de mogelijkheid om te multitasken: je luistert een podcast gemakkelijk tijdens een rondje lopen of tijdens het wegwerken van de was. Maar er is ook een meer inhoudelijke reden: wie mondeling communiceert, moet dat helder doen, met de juiste informatiedichtheid. Het moet niet te complex, maar ook niet te langdradig zijn. Bij het gesproken woord luistert het nauw. En dan is er nog het gevoel van nabijheid – van intimiteit haast – als je een podcast luistert. Spreken en luisteren is nu eenmaal een andere communicatieve context dan schrijven en lezen.

Kansen

Voor theologische publicatie biedt dit kansen. In een vorig blog ging ik in op ontwikkelingen bij academische uitgevers van theologische werken. Lang verhaal kort: Open access maakt alles duurder en ingewikkelder, maar biedt ook kansen voor nieuwe platforms. Podcasts zitten aan de andere kant van het spectrum: ze zijn vluchtiger, maar kunnen gemakkelijk, goedkoop en snel een breed publiek bereiken. Verstandige theologen en onderzoeksgroepen zullen volgens mij inzetten op zowel hoogstaande academische publicaties als op het delen van inzichten met een breed publiek. De kunst is om die inhoudelijk aan elkaar te verbinden. Het format van bijvoorbeeld ‘De ongelooflijke podcast’ van David Boogerd en Stefan Paas laat zien hoe dat kan: door een inhoudelijk gesprek naar aanleiding van een boek of fenomeen.

Laat me eens hardop dromen. Dat doe ik ook als voorzitter van de Vereniging voor Theologie, die als platform functioneert voor Nederlandse en Vlaamse theologen. Stel je voor dat er een podcast (eens per twee weken) gemaakt wordt naar aanleiding van een recente theologische publicatie, of over een relevante vraag in theologisch perspectief. Zomaar wat voorbeelden: de vraag wat een leugen is of over wat het geweten is naar aanleiding van de Haagse politieke ontwikkelingen, een beschouwing over vondsten van Dode Zee-rollen met een expert, een reflectie op dalende ledencijfers van kerken, maar ook: een tweegesprek over een recent literair werk of naar aanleiding van een nieuw verschenen film.

Toekomst

Dat de wereld na de coronacrisis er anders uit zal zien, is wel zeker. De vraag is: hoe? Veel kerken zijn bezig met de vraag hoe de kerk weer vol te krijgen wanneer er eenmaal meer bezoekers worden toegelaten. Dat is een terechte vraag. Tegelijkertijd kijken er bij sommige kerken, sinds de uitbraak van corona, meer mensen mee dan er leden zijn. Kennelijk spreekt er iets aan. Het lijkt me voor de hand te liggen om te investeren in laagdrempelige middelen om mensen te bereiken. Podcasts dus.

Dit lijkt misschien een wat slordige redenering, omdat ik het de ene keer heb over kerken, de andere keer over theologen, instituten en onderzoeksgroepen. Dat doe ik bewust, omdat ik geloof dat dit allemaal steeds meer door elkaar heen gaat lopen. We leven in een netwerksamenleving – al is dat nog niet bij iedereen doorgedrongen. Wat mij betreft zien we het vervagen van institutionele grenzen als een kans en niet als een bedreiging. De tijd dat belangstellenden uit zichzelf de drempel van een kerk over stapten, ligt achter ons. Aandacht voor theologie is er niet vanzelf. Theologen zullen eropuit moeten om aandacht te vragen voor wat ze te zeggen hebben. Niet schreeuwerig natuurlijk, maar wel in de taal van vandaag voor de mensen van vandaag. Theologie moet zijn waar de mensen zijn. Daar knappen uiteindelijk ook theologische publicaties van op.