We verwachten dat het kerst wordt, maar advent heeft nog meer te betekenen voor ons leven. Actief verwachten verandert onze wereld en vraagt wat van ons, God staat erop…
Dat kan toch niet alles zijn?
Maandag, Theologenblog-dag. Deze week opent Marloes Meijer de week met de vraag of we de lat niet wat laag leggen voor advent. We mogen meer dan hopen op een gezellige Eerste Kerstdag.
Marloes Meijer
“Hoewel iedereen een goed kerstfeest is gegund, mogen we van ons geloof wel meer verwachten.”
“Wat verwachten we eigenlijk, als we wekelijks een kaarsje aansteken in de kerk, als we elke dag een vakje van onze adventskalender openen?” Tijdens de cursus ‘Vieren’ werd die vraag gesteld door de deelnemers. Advent werd een vaag feest gevonden. “Jawel, we verwachten dat het kerst wordt. We kijken uit naar 25 december: het eten, de (hopelijk) gezelligheid en warme sfeer. En in de kerk vieren we de geboorte van het Christuskind in goede harmonie. Maar dat kan toch niet alles zijn?”
Gelukkig ís dat ook niet alles. Want hoewel iedereen een goed kerstfeest is gegund, mogen we van ons geloof wel méér verwachten. Gods komende Rijk
Naast een verlangen naar het feest van de goddelijke geboorte van lang geleden, kijken we met advent ook uit naar Gods komende Rijk.
En dat is een lastig verlangen, want vooralsnog is het zicht op dat Rijk een wijkend perspectief gebleken. En eigenlijk zijn we erop gaan rekenen dat het ook dit jaar op 25 december wel weer niet zo zal zijn. Wel zo prettig, want de eindtijdverhalen uit de bijbel boezemen een zekere mate van angst in. Ze kondigen een tijd vol angst en geweld aan, vóórdat God op aarde zal komen. Niet echt iets om naar uit te zien.
Alleen al dat verlangen … tilt je een beetje omhoog uit de dagelijkse realiteit
Tegelijk wijzen die verhalen ook op onze huidige tijd, die voor velen beangstigend en gewelddadig is. Als we het zo bekijken, neemt ons verlangen wellicht toe. Hoe mooi zou het niet zijn dat werkelijk ieder mens recht wordt gedaan en dat het dan op aarde en in harten werkelijk vrede zal zijn!
Alleen al dat verlangen, dat uitzien naar vrede en recht tilt je een beetje omhoog uit de dagelijkse realiteit. Stel je voor dat het écht zo kan zijn… wat zou dat voor consequenties hebben voor jezelf, voor de wereld? Het verlangen maakt dat je je ziel niet enkel op de dagelijkse realiteit richt, maar daar bovenuit verheft.
Levavi
De eerste zondag van advent heet niet voor niks ‘levavi’: je heft je ziel tot God en zoekt de wegen tot vrede en recht. Dat kan heel concreet vorm krijgen overigens. Als je ernaar verlangt dat de hele schepping recht wordt gedaan, zou je dat verlangen vorm kunnen geven door duurzamer te gaan leven. Maar merk je dat je geen vrede met jezelf kunt vinden, dan kan het goed zijn om naar heelheid te streven door eens met een deskundige te gaan praten. Advent vraagt je om je verlangen vorm te geven. Verwachten doe je niet met je aandacht in je telefoon, maar reikhalzend, met open hart en handen.
Dat Koninkrijk deconstrueert ons en onze wereld. Het verandert de bestaande verhoudingen en plaatst ons nieuw en anders in de werkelijkheid.
Populus Sion
En het mooie is, als je zo met je verlangen bezig bent, dan ga je het zien (Populus Sion). Dan zie je hoe jouw kleine stapjes verandering brengen. En tegelijk zie je ook wat er allemaal níet goed is in de wereld en in je eigen leven. Het is confronterend als je het goede verwacht. Je bekende wereld wordt erdoor overhoop gegooid. En dat kan behalve hoopgevend, óók beangstigend zijn.
Gaudete
Het gaat vaak hand in hand. Het besef van de obstakels die nog te nemen zijn. Het weten dat jouw werk slechts een druppel is op een wereldwijde gloeiende plaat. En het hoopgevende weten dat Gods Koninkrijk klein begint. Dat het dáár is, waar de eerste knoppen na een lange winter ondanks alles weer op springen staan. Het Koninkrijk wordt zichtbaar in het kleine. En die kleine tekens, laten je je verheugen (gaudete). Je krijgt er zin in, want het kán echt, het zál echt zo zijn…
Verwachten doe je niet met je aandacht in je telefoon, maar reikhalzend, met open hart en handen
Het is Caputo[1] die vertelt hoe God niet ‘exists’ (bestaat), maar ‘insists’ (aandringt). In dat verlangen van advent, in die stappen die je zet, wordt God al werkelijkheid, ontstaat dat Koninkrijk van God. Bijvoorbeeld wanneer iemand een dertiende maand niet voor zichzelf houdt, maar geeft aan een ander. Niet vanwege schuldgevoel of vanuit de verwachting het (tienvoudige) terug te krijgen, niet om goed te scoren op sociale media, maar gewoon, omdat die ander het harder nodig heeft. Zoals een kind een kerstcadeau weggeeft aan een ander kind, dat niks onder de boom vond.
God wordt zichtbaar wanneer je je hard maakt voor rechtvaardigheid, al zegt iedereen dat het geen zin heeft. Tijdens WK-wedstrijden gaan wandelen bijvoorbeeld, uit protest tegen de uitbuiting van arbeiders in Qatar, ondanks je liefde voor het spel. Brieven schrijven voor Amnesty, al weet je dat de heersende machten sterk zijn en jouw naam niet heel bekend is. Of een kerstdiner voorbereiden voor mensen aan wie je niks verplicht bent, maar die de gezelligheid en het eten hard nodig hebben.
Waar dat gebeurt, ís Gods koninkrijk al aangebroken.
Je krijgt er zin in…
Rorate
In deze weken vol verlangen en verwachting kun je ineens merken hoe Gods rechtvaardigheid als dauwdruppeltjes op de aarde neerdaalt (rorate). Het is aan ons om ons daarvoor te openen, om nieuw en anders in die onbekende wereld te gaan staan. Het is aan ons om de nieuwe verhoudingen te ontdekken die die goddelijke werkelijkheid van ons vraagt.
En dan merken we ineens dat het kerst is geworden; dat God in ons bestaan heeft ingebroken. Niet alleen op 25 december, maar op zoveel meer momenten in ons leven. En dat mogen we vieren.
Marloes Meijer is dominee in Engelen, zzp’er en pionierspastor voor de pioniersgemeenschap van de Protestantse Kerk Nederland. Ook is zij eindredacteur van tijdschrift De Eerste Dag.
Noot
[1] John D. Caputo, The Insistence of God: A Theology of Perhaps, Indiana University Press, 2013.</p
Leestip: Omdat God ernaar verlangt mens te zijn
Omdat God ernaar verlangt mens te zijn van Tomáš Halík is een prachtig geschenkboek met overwegingen voor Kerst en oude meesterwerken. De mens streeft naar vrijheid en macht en wil in het middelpunt van de belangstelling staan. In dit geschenkboek laat Tomáš Halík zien hoe God door zijn verlangen mens te worden, juist zwakte en kwetsbaarheid verheft tot ware kracht. Het kerstmysterie van de incarnatie wordt ook tastbaar in de schilderijen van oude meesters, die aanzetten tot meditatie.