Menu

None

De bron draagt veel vrucht

Vruchtdragen: Nico Belo vindt dat het iets spannends heeft. Hij schreef een recensie over het boek Vruchten van de Bron van Marius Noorloos voor het WKO-Bulletin. Hij vertelt onder andere over hoe men vrucht kan dragen als kerk.


Dit is een bijdrage n.a.v. Vruchten van de Bron

Vruchten van de Bron Noorloos

Christenen geloven dat het hun bestemming is vrucht te dragen voor God en mensen. Dit komt tot uiting in hun persoonlijke leven maar ook in het samen gemeentezijn. In dit boek werkt de auteur dat uit in de thema’s vruchtbaar bijbelgebruik, vruchtbare vertolking, vruchtbare leiders en vruchtbare kerken. Deze thema’s zijn belangrijk voor een heilzame en duurzame geloofs- en gemeenteopbouw. Bij de uitwerking staan de bijbelse kernwoorden geloof¸ hoop en bovenal liefde centraal.

Vruchten van de Bron is geschreven in aansluiting op Leven uit de Bron en Groeien bij de Bron.

Met een voorwoord van dr. Arjan Plaisier, docent Spiritualiteit aan de Protestantste Theologische Universiteit.


Vruchten van de bron

Wanneer ik met Noorloos in contact kom, moet ik bijna ongemerkt denken aan het woord uit Psalm 92: ‘Zij dragen nog vrucht als ze oud zijn en blijven krachtig en fris.’ (vers 15). In zijn ouderdom (want de 80 jaar gepasseerd) blijft het bij hem borrelen aan ideeën en schrijft hij boeken. Gedreven en volhardend is hij bezig en wanneer hij voor zichzelf besluit het rustiger aan te doen, dan daagt zijn uitgever hem weer uit. Zo is het boek Vruchten van de Bron ontstaan.

Met dit boek is een trilogie van Bron-boeken afgerond (na Leven uit de Bron, 8e druk 2014 en Groeien bij de Bron, 2e druk 2016; met daar tussendoor nog Gaandeweg verder via leven uit de Bron, 2017, een autobiografisch boek). In dit boek zijn vruchten verzameld: geloven, hopen en bovenal liefhebben, zoals de ondertitel aangeeft. Vruchten, die gegroeid zijn door het luisteren naar de Bijbel, de omgang met God en met geloofsgenoten. Van die vruchten kun je zelf leven en anderen láten leven.

Vrucht dragen heeft iets spannends

Vrucht dragen heeft iets spannends. Je ziet dat al in de natuur. Je kunt zaaien, planten en natmaken (en wil je vruchten hebben, dan moet je dat vooral doen), maar de groei, de vruchtvorming komt vanzelf (naar Markus 4,28). Die hebben wij niet in de hand. Wel kunnen we groei- en bloeibevorderende factoren benoemen en inzetten (naar Hendriks, Goede wijn, 2013), maar dan moeten we het loslaten.

Als het gaat om die bloei- en groeibevorderende factoren dan is het Bijbelgebruik voor Noorloos dé factor. Daar begint ook deel 1 van zijn boek mee: Vruchtbaar Bijbelgebruik. Het boek bestaat namelijk uit vier delen: na Vruchtbaar Bijbelgebruik volgen Vruchtbare vertolking, Vruchtbaar leiderschap en Vruchtbare kerken.

Vruchtbaar Bijbelgebruik is vergelijkbaar met ademhalen

Bijbelgebruik is vruchtbaar wanneer je het Bijbellezen niet problematiseert. Je problematiseert niet wanneer je spontaan de Bijbel ter hand neemt en gaat lezen. Wanneer je zelf alleen de Bijbel leest, kan dat een opgave zijn (tijd ervoor nemen en stil worden), maar samen Bijbellezen is heel verrijkend. De gemeenschap van de kerk biedt de mogelijkheid van samen Bijbellezen, naast de mogelijkheden in gezin, retraites en bijeenkomsten (26 ev). Vruchtbaar Bijbelgebruik vergelijkt Noorloos met ademhalen (21): inademen, adem rustig laten bezinken en weer uitademen. Hij refereert ook aan de lectio divina met de fasen van lectio, meditatio, oratio en contemplatio en geeft hieraan een eigentijdse invulling (23 ev.).

Vruchtbare vertolking

Het risico bij orthodoxe protestanten is dat men gefocust is op het begrijpen van en blijft steken in de analyse van de Bijbeltekst. Vandaar dat Noorloos in het tweede deel Vruchtbare vertolking bespreekt: hoe vertaal je Bijbelwoorden door naar je leven, hoe pas je dit toe? Hoe blijven Bijbeloverdenkingen niet beperkt tot theoretische overdenkingen, maar lopen ze uit op voedzame vruchten? (41). Met een negental praktische uitwerkingen laat Noorloos zien hoe Vruchtbare vertolking werkt, zoals in Hoe kunnen we Gods stem verstaan? Waar is God te vinden? Heilzaam onheil enz.

Vruchtbaar leiderschap

Hierboven duidde ik al het spanningsveld bij vrucht dragen: met verstand en wijs beleid zaaien en planten en vervolgens je ontspannen overgeven aan de werking van de natuur. Maar voor dit ‘met verstand en wijs beleid’ heb je wel Vruchtbaar leiderschap nodig. Noorloos is het eens met de stelling van Stoppels, dat leiderschap de cruciale factor is in het functioneren van een geloofsgemeenschap (77, uit zijn boek Voor de verandering, 2009, pag. 201). Vanuit de veelheid van literatuur benoemt Noorloos hier voor hem 5 cruciale kenmerken van goed leiderschap (77 ev):

1.      bereidheid om je te laten leiden voor Woord en Geest en zich hiervoor te laten vormen en toerusten, samen met anderen;

2.      dienstbaar zijn aan de gemeente en zich samen met haar laten zegenen en gezeggen door de beloften en opdrachten van het Evangelie.

3.      stimuleren van saamhorigheid en samenwerking. Dat betekent alert zijn op schadelijke invloeden op het Lichaam van Christus en hoe dit dan tegen te gaan. Een vruchtbare leider zet zich in voor goede onderlinge verhoudingen in de gemeente, leert de gemeente constructief omgaan met onderlinge verschillen en geschillen en schakelt mensen in met hun specifieke gaven;

4.      een goede toeruster/trainer van gemeenteleden zijn;

5.      bereid zijn om te lijden. Noorloos stelt: leiden en lijden sluiten elkaar in (80).

Vruchtbaar leiderschap ontstaat, wanneer voorgangers geloven, hopen en vooral liefhebben eerst zelf beoefenen en in dit leer- en groeiproces ook anderen kunnen begeleiden (80,81).

Samenhang tussen levensloop, theologie en gemeenteopbouw

Vanaf pag. 81 benoemt Noorloos zijn ontdekking van de laatste jaren: er is een samenhang tussen levensloop van de voorganger/leidinggevende, de theologie en gemeenteopbouw. Nu kan ik het natuurlijk niet laten om te schrijven, dat dit door Noorloos vanuit de praktijk ontdekte thema, helemaal aansluit bij een heel belangrijke leerlijn binnen de hbo-theologie-opleidingen. Geen kerkelijk werker of godsdienstdocent verlaat de opleiding zonder veel tijd gestoken te hebben in studieloopbaanbegeleiding, mentoraat, intervisie en vooral supervisie. Je moet je zelf kunnen hanteren in de complexe werksituaties binnen de kerken of zingevingsverbanden of het onderwijs.

Juist gemeenteopbouwers weten dat binnen de kerken veel biografie, psychologie en sociologie een rol spelen, maar dat dit vaak ‘verkocht’ wordt onder theologische duidingen en argumenten. Een leider van een parochie en van een gemeenteopbouwproces moet dat heel goed kunnen onderscheiden: bij anderen én bij zichzelf. Vanuit zijn ervaringen heeft Noorloos een vragenlijst ontwikkeld (78 ev). De voorganger kan zo de samenhang in zijn/haar eigen leven op het spoor komen.

Vruchtbare kerken

In deel 4, Vruchtbare kerken, beantwoordt Noorloos de vraag ‘waartoe zijn we kerk?’ We zijn geen consumentenorganisatie of restaurant, maar oefenruimte (Stoppels) om zo te leren vrucht te dragen (95). In de kerk gaat het niet alleen om comfort (troost en steun), maar ook om challenge (uitdaging en appèl). In dit deel beschrijft Noorloos ook zijn C-B-A-methode, die begint met de Communicatie of persoonlijke omgang met God en elkaar, gevolgd door de Bezinning op het beleid in de gemeente, waaruit dan gekozen wordt welke Activiteiten opgezet en Acties uitgewerkt worden.

Deze methode werkt inspirerend in de kerkelijke culturen in tegenstelling tot de A-B-C-route (Activiteiten-Bezinning/beleid-Communicatie) die veelal een vermoeiende uitwerking heeft. Verder gaat hij in dit deel aan de hand van het boek Marginaal en missionair uitvoerig in op de interne secularisatie onder de titel ‘Effectief vaccin tegen gevaarlijk virus’ (102vv). Opvallend is bovendien, dat Noorloos onder de titel ‘Profetie, gewikt en gewogen’aandacht vraagt voor het charisma van de profetie vanwege de vaak verwaarloosde aansporing van Paulus in 1 Korintiërs 14.

Wat is het waardevolle van dit boek?

Noorloos heeft veel verzameld, geordend en getoetst aan de praktijk wat op zich niet nieuw is. In dit boek vind je wat helpend is om gemeenteopbouw door geloofsopbouw te realiseren. Vanuit zijn ervaring verdedigt hij het grote belang van de vruchtbare samenhang tussen geloofs- en gemeenteopbouw, waarvoor in dit boek geloven, hopen en bovenal liefhebben centraal staan.

Goed leesbaar

Het is een boek dat goed leesbaar is voor ambtsdragers, leden van besturen van parochies en studenten van theologie-opleidingen. Via de C-B-A-methodiek wordt een goede balans gezocht in horen en doen, uitrusten en toerusten, stil zitten en bezig zijn, toegespitst op de bekende driedeling van Hendriks: de relatie met de Heer, de wereld en elkaar. De ontdekking van Noorloos, namelijk de samenhang tussen biografie-theologie-gemeenteopbouw wil ik hier wat uitvergroten, in de hoop dat dit thema nu ook eens volop de aandacht krijgt bij universitaire theologische opleidingen. Van harte hoop ik dat dit boek een goede groeibevorderaar is met het oog op het vrucht dragen van parochies, gemeenten en individuen!

Tenslotte

Ik begon deze bespreking met te verwijzen naar Psalm 92. Opnieuw verwijs ik ernaar. Het slotvers gaat verder met ‘zo getuigen zij dat de HEER recht doet, mijn rots, in wie geen onrecht is.’ Dat geeft precies het verlangen van oudere rechtvaardigen aan, die vrucht dragen, krachtig en fris blijven. Aan het slot van Vruchten van de Bron (p. 124) verwijst de berijming van psalm 89:1 hier ook naar. Dit is het grondmotief en doel van alle Bron-boeken.

Nico Belo was docent gemeenteopbouw en manager van de Opleidingen CHE-Theologie (2003-2017), is hoofdredacteur van Bulletin van Werkverband van Kerkelijk Opbouwwerk en betrokken bij Waarderende Gemeenteopbouw.

Meer actuele boeken van de Bron-reeks:

Vruchten van de Bron Noorloos
leven uit de bron Noorloos
Groeien bij de bron Noorloos

Meer lezen over Vruchten van de Bron? Lees de samenvatting van de bijdrage van Marco Batenburg bij de presentatie van het boek. Marius Noorloos zelf gaf antwoord.

Wellicht ook interessant

Nieuwe boeken