De Grote Reset en Openbaring

Die preek over ‘The Great Reset’ aan de hand van Openbaring 13 hield me deze week bezig. Kun je überhaupt iets zinnigs zeggen over dat visioen van twee ‘beesten’ die opkomen uit de zee en de aarde? Draadje over monsters ? >

Allereerst: lijkt het me goed te benadrukken dat de Openbaring primair uitgelegd wordt in zijn eigen tijd. Ik lees het dus niet als een zich langzaam ontrollend toekomstscenario. Het is geschreven door en voor 1e-eeuwse christenen >

De meest voor de hand liggende verklaring van die twee dieren is dus wat mij betreft dat het een kritiek-in-metaforen is op het Romeinse Imperium van Nero of Domitianus. Voor wat achtergrond en uitleg, zie https://archive.gci.org/articles/revelation-13-and-its-beasts/. >

Het boek Openbaring is de stem van een zeer kleine en op dat moment vervolgde minderheid die ‘vanaf de onderkant’ aankijkt tegen de enorme macht vh Romeinse Rijk, die lijdt onder de gewelddadigheid ervan (beest 1) en de propaganda vh Rijk (pax romana) niet gelooft (beest 2). >

Dit soort minderheidsstemmen met systeemkritiek, die een monster zien waar anderen een bureaucratie of multinational of staat zien, kennen we ook vandaag. Het zijn de typische stemmen uit de marge: de postkoloniale stem, black lives matter, slachtoffers vd belastingdienst, etc.>

Als je hieruit lijnen wilt trekken naar nu, lijkt het me heilloos om het als codeboek te lezen, als toekomstvoorspelling. De geschiedenis laat zien: dat leidt slechts tot lange reeksen van meer of minder ingenieuze pogingen om in iets van nu ‘het beest’ te zien. Hoe dan wel? >

De beesten in Openbaring 13 komen voort uit de zee en de aarde. Beide zijn symbolen voor de mensheid: de volkenzee en de bewoonde wereld. Dit herkennen we: de mensheid die uit een behoefte aan macht en controle een monster creëert dat ons boven het hoofd groeit. >

Literatuur en films staan er vol mee: Golem, Frankenstein, Godzilla. https://www.nrc.nl/nieuws/2018/04/03/het-monster-van-frankenstein-blijft-springlevend-a1597979 >

In Openbaring 13 heeft het monster trekken v leeuw (arrogantie vd macht), beer (allesverslindend systeem), panter (militaire kracht). Het monster is de uitkomst van het menselijk verlangen naar macht, welvaart, de overwinning vh menselijk tekort. Het zijn vleesgeworden almachtsdromen. >

Verlangen naar waardigheid creëerde het monster van de nazistaat, verlangen naar gelijkheid creëerde het monster vh communisme, verlangen naar verbinding en informatie creëerde het nieuwe monster van Big Tech. >

Zie bijv dit artikel in de laatste @DeGroene: Facebook als Godzilla. https://www.groene.nl/artikel/de-eerste-scheuren >

Steeds hetzelfde patroon: verlangen naar iets goeds leidt tot machtsconcentratie, verwijderen v checks & balances, en dan is het een kwestie van tijd of het monster staart ons aan, door een mist van schone praat en propaganda. >

De bijbehorende psychologie: angst, vervreemding, machteloosheid. We ervaren: er wordt over ons beslist en met ons gedaan, en we kunnen er weinig aan doen. Dit levensgevoel is kenmerkend voor hen die aan de randen staan van de wereld, de geschiedenis of Nederland. >

Zie bv dit artikel over hoe de overheid zich terugtrok uit de perifere gebieden en voorzieningen verdwenen. Alles onder het motto van efficiëntie en economisch nut. Het gevolg: groeiende machteloosheid en vervreemding in de randen van het land. https://www.groene.nl/artikel/hoe-den-haag-uit-nederland-verdween >

Het monster is sterk & slim, wij zijn machteloos: aldus het gevoelen v hen die achterblijven, geëxploiteerd worden, overbodig verklaard, etc. Dit alles nog versterkt door opleidings- en vermogenskloven, stad vs platteland, etc. Gevolg: complotdenken en populisme, fatalisme. >

Bij zulke mensen valt een preek goed, die angsten verwoordt die slechts zelden van een keurige kansel klinken. Het zijn rommelige angsten, vaak gegoten in bittere taal, in de taal van hen die de hoop toch al opgegeven hebben dat zij ooit ‘begrepen’ of ‘gerespecteerd’ worden. >

Complotdenken verleent hen nog enige waardigheid. In elk geval hebben zij het ‘door’, zij zien wat anderen niet zien, zij zien patronen waar anderen slechts onkunde of toevalligheden zien. >

Hoe kunnen we omgaan met het monster? De kern is: opkomen voor humaniteit en kleinschaligheid, betrokkenheid van iedereen, verzet tegen menselijke visioenen van almacht. Zie het apocalyptische visioen van Zacharia: een stad die ‘dorpsgewijs’ bewoond wordt. Prachtige paradox. >

De vroege christenen in Openbaring wezen 1 mogelijke weg: ja, we zijn machteloos en ja, t monster is op ons uit. Maar we laten ons niet verleiden tot haat en wraak. ‘Wreek uzelf niet’. We blijven de overheid respecteren zover mogelijk (Romeinen 13). >

We blijven onze vijanden liefhebben en wachten op de komst van Gods koninkrijk. We blijven ons werk doen tot op de laatste dag (1 Thessalonicenzen 4). Want het monster heeft niet het laatste woord. ‘Hem is een tijd toebedeeld’. Het is sterfelijk. >

In onze democratie is er nog een mogelijkheid: actie voor democratie van onderop, kleinschaligheid, dicht netwerk van voorzieningen, opkomen voor rechtsstaat, scepsis tegen internationale bedrijven en supranationale politieke unies die zich onttrekken aan democratische controle.>

Maar ook dan blijft de stijl vh Lam geldend: vredelievend, nederig, vreugdevol en hoopvol (‘de Heer is nabij’). Dat is het smalle pad tussen enerzijds het angstige, bittere, potentieel gewelddadige complotdenken en anderzijds hoogmoedig/naïef neerkijken op hen die monsters zien.

Tot zover de preek. Vreest niet, heb lief.

O ja, en dank aan m’n zwager met wie ik gisteren een gesprek had over die preek, waarover hij positiever was dan ik, en die me aan het denken zette of er toch iets in zat. En dank natuurlijk voor het denkduwtje aan m’n zeer gewaardeerde collega Visser die het toch maar aandurfde.

Zou je willen reageren op deze blog? Dat kan. Stuur een reactie van 500 à 1000 woorden naar redactie@theologie.nl.

Nieuwsbrief

Schrijf je nu in voor de nieuwsbrief en ontvang het E-book Spiritueel bijbellezen cadeau.

Lees wekelijks de nieuwste artikelen en de meest actuele blogs.