Recensie: Vreemdelingen en priesters, Stefan Paas

Frans Essel schreef een recensie van het boek Vreemdelingen en priesters in het tijdschrift Kerk in zicht, Bisdomblad. Het Bisdomblad is een Belgisch blad. Wij mochten de recensie overnemen:

Stefan Paas, missioloog en onlangs in Nederland uitgeroepen tot theoloog des Vaderlands, beschrijft zes kerk- en zendingsmodellen. Die vertrekken vaak ui geïdealiseerd ‘kerkgroeidenken’: groeiende evangelisatie. Paas stelt echter: de grote meerderheid van Europeanen is nooit christen geweest en zal het ook nooit zijn.

Zo is het altijd geweest: een minderheid van actieve christenen die een ideaal vertegenwoordigde dat ook voor de meerderheid betekenis had. Er is niets vreemds of onvoltooide aan een minderheidskerk. Dit besef schept ruimte en biedt nieuwe mogelijkheden en stelt de vraag centraal wat het betekent om een getuigende kerk te zijn in een wereld die God niet erkent. Het idee van de kerk als minderheidsgroep heeft Bijbelse verankering. Centraal in zijn boek staat een uitgebreide Bijbelstudie over ballingschap, diaspora en vreemdelingschap. Juist in de ballingschap kwam Israël tot een nieuw geloof in God en raakte het gericht op het behoud van de eigen identiteit.

Overleven als religieuze minderheidsgroep speelt ook in het Nieuwe Testament. De Petrusbrieven zijn gericht aan christenen die in de verdrukking leven en ‘vreemdelingen’ zijn. Dit helpt om de kerk van nu te begrijpen en vorm te geven. Immers, net als de ballingen van toen worden de ‘ballingen van nu’ teruggeworpen op de kernvragen van een christelijke identiteit, aldus Paas. Daar is ook sprake van de kerk als ‘koninkrijk van priesters’ (‘het algemeen priesterschap van de gelovigen’), een belangrijke sleutel voor christelijke spiritualiteit in diaspora.

Die metafoor ziet de zending van de kerk als een dubbele beweging; de kerk vertegenwoordigt de wereld voor God en vertegenwoordigt God voor de wereld. De christelijke gemeente is als een priester een licht voor de volken, betrokken bij de mensen en geeft gestalte aan de lofprijzing van God. Op een getuigende, uitnodigende, vriendelijke manier evangeliseert ze en dient zij mensen. Die is op zichzelf goed en niet pas goed als je er succes mee hebt.

De kerk is er niet om de ganse wereld te veranderen of zelf steeds groter te worden, maar om God te loven door dankbare en vreugdevolle wederliefde in woord en daad.

Vreemdelingen en priesters

Hoe realistisch is dat, missionair zijn in een cultuur die steeds minder in het christelijk geloof geïnteresseerd lijkt te zijn? Als kerkgroei niet lukt en de cultuur zich nauwelijks laat beïnvloeden, waarom zou je dan nog de brug naar andersdenkenden oversteken? Dit unieke boek biedt een diepgravende, toegankelijke en inspirerende visie voor christenen in een postchristelijke cultuur.