Interview met William Immink over Kaaskop tussen de kalasjnikovs

Vandaag delen we op theoblogie.nl een interview met William Immink, over zijn boek Kaaskop tussen de kalasjnikovs. Rusland-correspondent William Immink is altijd op zoek naar bijzondere levensverhalen en onderbelichte nieuwsgebeurtenissen in Rusland. In zijn boek deelt hij de verhalen over grote thema’s als religie, politiek cultuur en economie, allemaal gezien vanuit de gewone Rus. Ook vertelt hij over zijn eigen Rusland-ervaringen. In dit interview gaan we dieper in op het Christendom in Rusland.

Welke rol speelt het Christendom in Rusland? 

William Immink: “In het jaar 988 was Rusland een verzameling aan koninkrijkjes en vorstendommetjes. Vladimir I was de belangrijkste vorst en wilde de Russen, die toen nog heidenen waren, een gezamenlijke godsdienst geven om het land te verenigen. Hij liet zijn dienaren kijken bij de moslims in het oosten, de byzantijnen in het zuiden en de katholieken in Rome. De dienaren die uit Constantinopel kwamen waren in extase over de uiterlijke pracht en praal die Byzantium hen had laten zien. En dus besloot Vladimir I om Rusland te kerstenen met het Grieks-Orthodoxe geloof.

Het is niet helemaal duidelijk met welke motieven Vladimir I precies het Oosterse Christendom aanvaarde, sommigen zeggen dat het ging omdat alcohol daar niet verboden was en bij de islam wel, en daarom werden de Russen gekerstend. Anderen zeggen dat Vladimir I met de dochter van de Byzantijnse keizer wilde trouwen. Hoedanook, Rusland werd gekerstend en de eeuwen die volgde werd het immense land langzaam ontdaan van de natuurgodsdiensten en heidense tradities.

Rus-zijn betekent voor Russen dus automatisch Orthodox-zijn. De Orthodoxe Kerk heeft altijd dichtbij de Russische overheid gefunctioneerd. Telkens als de Kerk te machtig werd, kwam een Tsaar en bracht de kerk weer onder controle. Ook in de Sovjet-Unie werd de Orthodoxe kerk geïnfiltreerd door geheime agenten van de staat.

Daarnaast zijn er natuurlijk ook veel protestantse kerken. Deze “sekten”, zoals het vaak wordt bestempeld in Rusland, kwamen vooral vanuit het Westen naar Rusland. Soms waren ook Orthodoxe mensen die in opstand kwamen tegen de verdrukking van de kerk, maar daar was weinig ruimte voor in het autoritaire Rusland waar lijfeigenschap pas in 1861 werd afgeschaft. Baptisten kwamen in de 19e eeuw op en waren de meest actieve christenen in de ondergrondse kerk van de Sovjet-Unie.

Sinds de omwenteling in 1991 is er weer meer ruimte voor de kerk. De Russisch Orthodoxe Kerk opende de afgelopen dertig jaar bijna 30.000 kerken en het is weer normaal om jezelf als ‘orthodox’ te bestempelen. De protestantse kerk, die erg groeide in de tijd van de Sovjet-Unie en in de jaren negentig is steeds meer geïnstitutionaliseerd geraakt en dezelfde machtsstructuren als in de Russisch-Orthodoxe Kerk zie je ook daar.

De Russisch-Orthodoxe Kerk beïnvloedt sterk het maatschappelijke debat. Laatst was er een rel over het mausoleum op het Rode Plein waar Lenin nog steeds niet begraven maar opgebaard ligt in een glazen kist voor iedereen om het te zien. De Kerk kwam gelijk op tv om te zeggen hoe men ermee om moest gaan. Hun punt: Lenin was een landverrader en een revolutionaire en verdient het niet om op het Rode Plein te liggen, maar omdat er maatschappelijke onrust komt als we hem begraven kunnen we het beter laten liggen tot een volgende president.” En zo denkt nu iedereen erover.”

William Immink: “Net als in Nederland zijn er dus verschillende stromingen in Rusland. Er is een grote scheidslijn tussen protestantse kerken enerzijds en orthodoxe kerken anderzijds. De protestantse kerken verschillen nauwelijks van Nederlandse kerken, al zijn er inhoudelijk wel veel verschillen. Zo is de Russische protestantse kerk meer autoritair dan Nederlandse kerken. Het is niet zomaar geaccepteerd om tegen een pastor in te gaan. Er zijn soms zulke conservatieve kerken dat het lezen de Bijbel op de app niet echt wordt geaccepteerd. Of dat je op een zomerdag geen korte broek aan mag.”

De Orthodoxe kerk lijkt in veel opzichten op de katholieke kerk, maar dan vaak nog met meer uiterlijk vertoon. Goud, zilver en edelstenen, al dan niet nagemaakt, schitteren overal. De kerk vertelt vooral hoe men moreel moet leven, maar er is weinig echt relationeel gezien. Veel mensen proeven dat de Orthodoxe priesters vooral uit zijn op geld en winstbejag en zien de kerk als een corrupte business. Dat is vaak ook zo helaas. Zo is er een vriendin van ons die haar vader is Orthodoxe priester, maar hij sloeg haar moeder en liet haar alleen met de kinderen achter. Hij is nog steeds priester, maar leeft erop los.

Hoe is de invloed van andere religies in Rusland?

William Immink: “Rusland heeft veel regio’s met andere bevolkingsgroepen. Zo is Kalmukkië een regio met Boeddhisten, Tatarstan, Dagestan en Tsjetsjenië zijn regio’s met veel moslims en gebieden als de republiek Komi, Perm en Oedmoertië (waar ik woon) hebben vooral veel natuurgodsdiensten. Vooral de moslimregio’s worden streng gecontroleerd. Ik kwam een keer in de moslimregio Ingoesjetië, waar ze bij een checkpoint mij op stonden te wachten met kalasjnikovs om mijn kofferbak te checken of ik geen bandiet was.

Toch is 80 procent van de Russische inwoners orthodox, althans, dat zeggen ze. In de praktijk zijn er maar weinig mensen die echt een heilig leven willen leven zoals de Bijbel het voorzegt. Echtscheiding, alcoholisme, roken, abortus en corruptie zijn nog steeds gigantische problemen in de Russische maatschappij, ondanks het feit dat iedereen zegt Orthodox te zijn.”

Vond u dit een leuk interview met William Immink over Kaaskop tussen de kalasjnikovs? Bestel het boek Kaaskop tussen de Kalasjnikovs hier.

Wilt u meer interviews van andere auteurs lezen? Lees hier het interview met Henk Binnendijk over de tabernakel.