Menu

None

Het (on)gastvrije Nederland

Maandag is de dag van de Theologenblog; een actuele blog uit de pen van een richtinggevend theoloog. Deze week is dat Almatine Leene, die de Bijbelse opdracht tot gastvrijheid bespreekt. Wordt deze goed opgepakt?

Portret Almatine Leene

Almatine Leene (foto: W.J. de Bruin)

"Juist bij christenen lijkt gastvrijheid vaak beperkt tot de eigen groep."

“Nederland is een ongastvrij land.” Ik denk dat de meeste Nederlanders dat niet zullen zeggen. Uit een groot internationaal onderzoek uit 2017 blijkt echter dat Nederland dat wel degelijk is.[1] Samen met Japan en Zuid-Korea bungelt Nederland onderaan de lijst van gastvrije landen.

Gastvrijheid wordt in dat onderzoek onder andere gemeten aan het spontaan binnenlaten van gasten en de frequentie van bezoek. In Nederland maak je over het algemeen een afspraak met mensen als ze op visite willen komen en blijkbaar gebeurt dat in vergelijking met andere landen, minimaal.

Nieuwkomers wachten lang

Ook uit de enorme wachtlijsten bij de IND blijkt dat Nederland voor vreemdelingen die hier willen komen wonen, weinig gastvrij is. Anders waren er vast wel meer mensen in dienst geweest van de dienst. Nieuwkomers moeten vaak lang wachten voor ze een verblijfsdocument krijgen en tot die tijd mogen ze niet werken. Zo heeft mijn man ruim acht maanden moeten wachten nadat wij uit Zuid-Afrika naar Nederland verhuisden. In tussentijd kon hij niet in Nederland verzekerd zijn, de grens niet over, niet werken en ga zo maar door.

In Nederland maak je over het algemeen een afspraak met mensen als ze op visite willen komen

Nu hebben wij niets te klagen, want ik heb werk en we hebben een huis om in te wonen, maar het heeft mij wel geholpen om een heel klein beetje te begrijpen waar nieuwkomers mee te maken krijgen. Ook mis ik, nu we weer in Nederland wonen, de Zuid-Afrikaanse gastvrijheid.  We gingen vaak spontaan langs bij vrienden, of zij bij ons en dan was er bijna altijd sprake van samen eten. Dat staat behoorlijk in contrast met het ene koekje bij de thee zoals we dat in Nederland kennen. Ook als je mensen (nog) niet kent, zijn mensen heel hartelijk en is het de normaalste zaak van de wereld om te blijven logeren. 

Recent was Harskamp in het nieuws toen een heel aantal mensen bij aankomst van gevluchte Afghanen daartegen protesteerden. Deze plaats staat bekend als christelijk en dat maakt het extra schrijnend; in de Bijbel komen we juist vele verhalen tegen waarin gastvrijheid een grote rol speelt. 

Gastvrijheid in de Bijbel

Gastvrijheid is in de Bijbel een belangrijke opdracht. Het oerverhaal van gastvrijheid in de Bijbel vinden we in Genesis 18. Abraham zit daar op het heetst van de dag voor zijn tent en ziet in de verte vreemdelingen aankomen. Hij snelt naar ze toe en dringt erop aan dat ze blijven eten. Uit alles blijkt dat Abraham gastvrij wil zijn. En juist die vreemdelingen brengen goed nieuws: ze verzekeren hem en zijn vrouw Sara ervan dat ze een kindje zullen krijgen.

Niemand in Israël mocht een gast weigeren en sommige huiseigenaren richten zelfs een speciaal gastenverblijf in, in hun huis (2 Koningen 4:10).

Ondanks het feit dat Israël door Jahwe als volk gekozen was, wilde God door die keuze anderen zegenen

Ook in het Nieuwe Testament lees je dat gastvrijheid een kenmerk was van een christelijke leider, bijvoorbeeld in 1 Timotheüs. En Jezus zelf moest al op jonge leeftijd vluchten naar Egypte waar hij blijkbaar gastvrij werd onthaald.

Een gastvrij Nederland

Vanuit de Bijbel zou je dus verwachten dat christenen gastvrije mensen zijn. Maar juist bij christenen lijkt gastvrijheid vaak beperkt tot de eigen groep en kerkdeuren zijn de meeste dagen van de week gesloten. Het lijkt mij noodzakelijk om te blijven benadrukken dat, ondanks het feit dat Israël door Jahwe als volk gekozen was, God door die keuze anderen wilde zegenen. Dat wordt bijvoorbeeld ook duidelijk in het verhaal van Jona.

Het is extra schrijnend dat in een plaats die als christelijk te boek staat, wordt geprotesteerd tegen nieuwkomers

In het Nieuwe Testament kom je in eerste instantie nog wel wat grenzen tegen als het gaat om de eerste christenen. Zo lees je in Handelingen dat het best wel een tijdje duurde voor Petrus doorhad dat het evangelie ook voor de heidenen bedoeld was. Zijn ontmoeting met Cornelius is daarvan een mooi voorbeeld (Handelingen 10).

Werk aan de winkel

Het is niet makkelijk om gastvrij te zijn. Misschien nog wel voor je eigen familie en vriendengroep maar gastvrijheid gaat er in de Bijbel juist over dat je ook vreemdelingen uitnodigt. In Nederland hebben we dan nog best wat werk te verzetten. Voor individuen is dat misschien nog niet zo makkelijk maar voor kerken valt er van alles te organiseren. En gelukkig zijn er ook genoeg kerken die dat doen. Juist in de ontmoeting met anderen, met vreemdelingen, kan een hoop zegen verscholen liggen – zoals dat ook voor Abraham gold.

Ik hoop van harte dat bij een volgend grootschalig internationaal onderzoek, Nederland niet meer zo onderaan de lijst bungelt.

Noot

[1] https://www.ad.nl/binnenland/wij-zijn-niet-gastvrij-net-als-japanners-en-zuid-koreanen~a731d453

Nederland bungelt onderaan de lijst van gastvrije landen – terwijl we ons helemaal niet als ongastvrij zien. Welke opdracht met betrekking tot gastvrij zijn, zien we in de Bijbel terug? En pakken we die opdracht als christenen al aardig op, of hebben we nog een weg te gaan?

Voluit leven

In Voluit leven neemt Anselm Grün je mee naar de ziel, waar zich een stiltecentrum bevindt in de hectiek van alledag. Het zwaartepunt van je leven ligt niet in uiterlijke zekerheden, en ook niet in andere mensen. In je eigen innerlijk vindt je leven de rust en de wijsheid. Daar spreekt God tot ieder mens een woord dat hem of haar voluit doet leven.

voluit leven grun

Wellicht ook interessant

Nieuwe boeken