Menu

None

TAKE PRIDE in us!

Maandag is de dag van de Theologenblog; een actuele blog uit de pen van een richtinggevend theoloog. Deze week is dat Nick Everts, die schrijft over wat de oproep 'TAKE PRIDE in us' voor kerk en theologie betekent.

Portret Nick Everts

Nick Everts

Er is wat mij betreft geen geloofwaardig christendom als men niet principieel een centrale positie voor hen die anders zijn kiest.

De 25e editie van de Pride zou groots gevierd worden. Helaas kaapt corona een deel van de feestvreugde. Geen botenparade en geen straatfeesten. Wat rest zijn kleinschalige evenementen onder het thema ‘TAKE PRIDE in us‘. Een oproep die niet voorbijgaat aan kerk en theologie.

Wie is ons?

Iedereen die anders is dan de heteronorm: van lesbiennes tot homo’s en van mensen met een interseksuele conditie tot mensen die zich als non-binair identificeren. En iedereen die zich niet tot een ‘hokje’ laat reduceren. Als je ze onder één noemer zou willen scharen, dan valt de Engelse term queer al snel op. Oorspronkelijk een scheldwoord voor zonderlingen, excentriekelingen en vreemde snuiters die nu als geuzennaam gebruikt wordt voor iedereen die ‘anders’ is.

De queers zijn misschien wel net zo divers als de heteroseksuele meerderheid. Juist daarom geldt de oproep om trots te zijn zowel voor hetero’s als voor de gehele queer-gemeenschap. Wees trots op ieder van ons!

Queertheologie

Zoals de Pride op een positieve manier diversiteit zichtbaar maakt, zo draagt de queertheologie constructief bij aan kerk en theologie. Queers niet in het verdomhoekje of als lijdend voorwerp van discussie, maar als prikkelende stem in het wetenschappelijke debat. De queertheologie vertrekt principieel vanuit de positie van hen die anders zijn dan de norm en daardoor onterecht genegeerd, veroordeeld en buitengesloten zijn. Vanuit deze stemmen worden kanten van God (her)ontdekt die anders onopgemerkt zouden blijven.

Queer christologie

Christelijke queertheologen vinden veelal inspiratie in Jezus: een door God bezield mens, opgegroeid in een regio van weinig aanzien. Iemand die at met de zogenoemde outcast: de hoeren, tollenaren en zieken. Een jood die de woede van de religieuze machthebbers op de hals haalde. Iemand die juist door zijn verguisde leven, God belichaamde.

In de competitie tussen overgeleverde verhalen, leggen de verhalen van gemarginaliseerden het af tegen de ‘normale’ meerderheid.

Onder zijn volgelingen waren vrouwen, mensen die tot slaaf waren gemaakt, veroordeelden en zieken. Ook sommige mensen van aanzien en macht bekeerden zich, al lijkt de teneur dat vooral de mensen in kwetsbare posities inspiratie in hem vonden. De mensen die hem volgden, droegen op den duur met trots de scheldnaam ‘christen’.

Heilige teksten

De queertheologie gaat verder dan het opdiepen van in klassieke bronnen afwijkende stemmen; queertheologie stelt de traditievorming van teksten en canon onder kritiek. Dit roept weerstand op, omdat het afdoet aan de heilige status van deze teksten. Queertheologie stelt dat de beperkte of selectieve overlevering van verhalen niet neutraal of heilig is. In de competitie tussen overgeleverde verhalen, leggen de verhalen van gemarginaliseerden het af tegen de ‘normale’ meerderheid.

De geschiedenis wordt primair geschreven door overwinnaars. Overwinnen kan door te moorden – letterlijk monddood maken –, te domineren/marginaliseren, en via overlevering.

Overlevering en nakomelingschap

Culturen en tradities worden van mens op mens overgedragen. Het meest voor de hand liggend is de directe overdracht van ouder op kind, waardoor mensen en instituties met macht deze overdracht vaak omarmen. Relaties met de mogelijkheid tot het verwekken van nakomelingen worden veelal tot norm. Afwijkende relaties of gedragingen ondersteunen de ‘natuurlijke’ overdracht niet, waardoor ze al snel door mensen en instituten met macht als moreel verwerpelijk worden gezien.

De indirecte overdracht via teksten is niet alleen het resultaat van deze status quo, maar loopt ook risico deze te bekrachtigen. Zeker als de teksttraditie aanvankelijk mondeling overgeleverd is.

Kerk en nakomelingschap?

Als we kijken naar de kerken zien we dat dit risico helaas reëel is. Bepaalde relaties zonder nakomelingschap heeft men proberen te institutionaliseren en te ontdoen van seksualiteit. Denk daarbij aan bijvoorbeeld religieuze leefgemeenschappen en het celibaat. Andere relaties zonder nakomelingschap, zoals een lesbische relatie, zijn voor veel kerken niet alleen afwijkend van de norm maar ook moreel verwerpelijk. Überhaupt lijkt seksualiteit die niet gericht is op voortplanting in veel kerken taboe te zijn. Ook voor hetero’s.

De queertheologie vindt God terug op plekken die op het eerste gezicht weinig met heiligheid te maken hebben.

Deze dubbele beweging naar een deels aseksuele kerk en een bekrachtiging van de heteroseksuele norm zie je terug in hoe de kerk God ziet. Enerzijds zou Jezus geen kinderen hebben gehad en zelfs uit een maagd geboren zijn. Anderzijds verheft men de ouder-kindrelatie tot goddelijke hoogte vanuit de relatie tussen Jezus en God.

Onheilige mensen

Van Jezus kunnen we leren dat religieuze woede ontvlamt als je aan wat men als heilig beschouwt komt en als je omgaat met onheilige mensen. Overwinning via overlevering wordt dan al snel uitgewisseld voor pogen te overwinnen door domineren, marginaliseren of moord. Toch schrikt de queertheologie hiervoor niet terug.

In tegendeel: men is ervan overtuigd dat de kerk niet een plek is voor heiligen, maar voor mensen die veroordeeld en gemarginaliseerd zijn. Als zij niet meer welkom zijn in de kerken, in de canon, aan de tafel van onze lieve Heer, dan is Christus zelf misschien niet meer aanwezig. Breek de tempel dan maar af.

De kerk kan niet lichaam van Christus zijn als zij zich niet omringt met hen die buiten de normen vallen.

Onheilige plekken

Queertheologie stelt de fundamentele vraag waar God huist vanuit de positie van hen die anders zijn. Is dat niet in de kerk, waar dan wel? De queertheologie vindt God terug op plekken die op het eerste gezicht weinig met heiligheid te maken hebben. Enigszins provocatief zoekt men God op, op ontmoetingsplekken waar queers vol trots mogen zijn wie ze zijn. Plekken waar verhalen, lief en leed gedeeld worden die volgens de norm ‘ongehoord’ zijn. Net als Jezus wil men tussen de mensen zijn die geminacht worden, hoe boos de religieuze machthebbers ook worden. Daar is het waar God gebeurt.

De toekomst is Queer!

Er is wat mij betreft geen geloofwaardig christendom als men niet principieel een centrale positie voor hen die anders zijn kiest. Anders wordt Christus opnieuw en opnieuw en opnieuw gekruisigd! De kerk kan niet lichaam van Christus zijn als zij zich niet omringt met hen die buiten de normen vallen.

De oproep om trots te zijn op ons, gaat daarom niet voorbij aan kerk en theologie. Vul de heilige teksten aan met woorden en verhalen die voor ons heilig zijn. Deel jouw tafel met die van mij. Deel het ambt, het sacrament en de traditie met hen die geen plek hebben. En wees in Godsnaam trots met ons.

Nick Everts is oecumenisch theoloog/geestelijk verzorger met een passie voor liturgie en monastieke spiritualiteit. Tevens is hij – op ditzelfde snijvlak – buitenpromovendus aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

De 25ste editie van de Pride heeft als thema: TAKE PRIDE in us. Nick Everts benadert deze oproep vanuit de queertheologie: theologie die vertrekt vanuit de positie van hen die anders zijn. Als zij niet meer welkom zijn in de kerken, in de canon, aan de tafel van onze lieve Heer, is Christus zelf dan wel aanwezig?

In ‘Vrijspraak voor losers’ houdt Nadia Bolz-Weber een vlammend pleidooi voor religieuze vrijheid. In een eerlijke, verhalende stijl vertelt zij over haar werk als pastor. Zij ontdekt dat God zich laat vinden in alle mensen. Keer op keer ontmoet ze God in mensen die het minst geschikt lijken: een agnost, een travestiet of een criminele bisschop. Door deze onheilige heiligen te ontmoeten, leert ze wat genade is. Dit boek laat zien wat er gebeurt als gewone mensen brood en wijn delen, de Bijbel lezen en elkaar hun levensverhalen vertellen.

vrijspraak voor losers

Wellicht ook interessant

Nieuwe boeken