Wanted: a dark Xmas
Houd moed. Heb lief.
Met bovenstaande slogan profileert de kerk zich in deze tijden van je-weet-wel.
Ik kom ‘m tegen op de hesjes en de mondkapjes van onze kerkelijke vrijwilligers.
Ik kom ‘m tegen op veel correspondentie vanuit de landelijke kerk.
En onlangs ook nog in de nieuwsbrief van de Protestantse Theologische Universiteit.
En toen werd het mij te veel. Ik reageerde als volgt: “Ik vind de kerkelijke “houd moed, heb lief”- actie erg zwaar aangezet. Ook hier weer in deze nieuwsbrief. Bovendien begrijp ik de tweeslag niet zo goed – leidt het moed houden tot liefhebben, moeten we moed houden om lief te hebben, of gaat het gewoon om twee ‘losse flodders’ a la Paulus? Natuurlijk heeft dat Covid19-gedoe impact, voor sommigen dramatisch, voor anderen behoorlijk, maar voor de meesten is het toch ook niet meer dan vervelend, denk ik. Ik vind dat als we als kerk met dit soort termen schermen, we het incasseringsvermogen van de mensen nogal onderschatten – wat moet je zeggen, als het écht erg wordt? Ik mis ook de ‘lichtheid’ – twee van die imperatieven…”
Coronakerst
En met die lichtheid ben ik bij kerst gekomen. Vermoedelijk net als al mijn collega-dominees verzinnen wij in Purmerend van alles om zoveel mogelijk liefde en moed te ontsteken als licht in de duisternis en dit alles zo gelikt mogelijk in vieringen vorm te geven – want het gaat online, nietwaar, op deze Coronakerst… Maar… hiermee bezig zijnde… bekruipt mij eenzelfde gevoel dat mij deed reageren op die nieuwsbrief van de PThU: moed houden, lief hebben, licht maken – ja, dûh…wie gaat daar niet voor?
Als alles in je leven zo’n beetje z’n vredige gangetje gaat (en gelukkig geldt dat voor veel mensen), vind ik Houd moed. Heb lief en (voeg ik er in verband met Kerst maar aan toe) Wees licht een soort mentale overkill.
En voor wie er werkelijk van alles op het spel staat in het leven – je eigen zaak, je toekomst of je gezondheid, misschien door je-weet-wel – met andere woorden: als het écht donker is, angstig, moeilijk, eenzaam, doodziek of dodelijk, tja, dan is de oproep Houd moed. Heb lief. Wees licht van een sneuïgheid die mij doet denken aan de vrienden van Job, toen ze hun mond begonnen open te doen. Toen ze zwegen, zeiden ze meer.
Maar goed, wat dan?
Het donker in
In een intervisiebijeenkomst rond Kerst toen we het over je-weet-wel, licht, moed en liefde hadden en die dingen meer, zei een collega: laten we de duisternis meer omarmen! Dat is mij uit het hart gegrepen. Wat mij betreft springen we niet te snel in de ‘peptalkmodus’. Als ’t donker is, is ’t donker. Ik moet denken aan het wandelingetje dat ik ’s avonds maak met de hond van mijn dochter. Ik woon in Wijk aan Zee en als Tata zich een beetje koest houdt, is de hondenuitlaatroute langs de bos-en duinrand pikkedonker. De paradox is, dat wanneer ik dan de zaklamp op mijn telefoon aan zet, de omgeving alleen maar donkerder wordt. Dat doe ik dan ook niet meer. Ik loop met de hond de duisternis in – en hoe langer de wandeling, des te lichter het wordt. En langzaam worden de contouren van de weg zichtbaar, die zich voor mij (en de hond) ontvouwt… Ik zou met een zekere lichtheid willen zeggen: iedereen een donkere Kerst toegewenst!
Ten slotte
De schrijfster van die universitaire nieuwsbrief reageerde trouwens heel open en sportief. Er ontspon zich een fijn intermenselijk contact, zoals Maarten uit de Voskuil-serie Het Bureau zo treffend verwoordt. De uitkomst was zo’n beetje, dat er voor mijn reactie wel wat te zeggen valt, maar ook weer niet. U kent dat genuanceerde kijken wel, dat recht wil doen aan ieder mensenkind. ’t Is net de Messias.
Ds. Wessel Westerveld is predikant van de Protestantse Gemeente Purmerend
