De niet-talige preek

Ter gelegenheid van het verschijnen van het nieuwe boek van Gerrit Immink hield de Protestants Theologische Universiteit (PThU) samen met Areopagus (IZB) op 20 september van dit jaar een studiemiddag over de preek.

In het boek ‘Over God gesproken. De preek in theorie en praktijk’ biedt Immink een theologie van de prediking. Op de studiemiddag werd aandacht gegeven aan de performance. Wat is preken ‘in de praktijk’? Over welke communicatie gaat het, welke rol speelt retorica en hoe zit het met de monoloog als vorm van spreken?

Er werden korte lezingen gehouden door dr. Kees van Ekris (Areopagus), dr. Theo Pleizier (PThU), dr. Ilonka Terlouw en ds. Teun de Ridder. In dit artikel kunt u de bijdrage van dr. Ilonka Terlouw lezen. In een vorig artikel op Theoblogie kunt u de bijdragen van dr. Kees van Ekris, dr. Theo Pleizier en ds. Teun de Ridder lezen.

Hieronder: een bijdrage van dr. Ilonka Terlouw (predikant te Tollebeek) over de performance van de preek in de praktijk van het predikantswerk, n.a.v. hoofdstuk 3 ‘De preek als performance’ uit Over God gesproken van Gerrit Immink.

Oefening baart kunst

14 maal. De preek die ik het vaakst gehouden heb, heb ik 14x gehouden. Waarvan 12 weken opeenvolgend. Alle 14 keren was ook mijn vader in de kerk. In de tijd dat ik nog geen eigen gemeente had en wekelijks, met mijn vader, ‘uit preken’ ging, herhaalde ik preken veelvuldig.

Vaak is mij toen de vraag gesteld: ‘Verveelt het niet, telkens dezelfde preek te houden?’ Mijn vader kreeg om en nabij dezelfde vraag: ‘Verveelt het niet, om telkens dezelfde preek te horen?’ Voor ons beiden was het antwoord ‘nee’. Een goede preek breekt je leven, de week die net achter je ligt, je eigen geloofsleven, open tot op God. Hoe God in die ruimte, gecreëerd door de preek, werkzaam is, dat is elke week weer nieuw en heilzaam.

Persoonlijk engagement

In mijn ervaring is een ingeoefende preek beter in staat is zo’n ruimte te creëren, dan een nieuwe preek. De eerste maal dat ik een preek hou, is zelden de beste. Aan de reactie van de gemeente, kan ik bijna altijd merken dat de tweede keer beter landt, terwijl ik vaak geen woord aan de preek heb gewijzigd. De intonatie is de tweede keer bijna altijd beter, de accenten liggen op de juiste woorden, de stiltes vallen met meer trefzekerheid. Het lukt mij beter om de verschillende spanningsbogen in de preek vast te houden en samen met de gemeente naar het slot toe te bewegen. Ik heb de preek eenvoudigweg ‘beter in de vingers’. Door de jaren heen heb ik mij er over verbaasd hoeveel invloed een goede performance kan hebben!

Belangrijk voor die performance is ook dat mijn persoonlijk engagement bij een herhaalde preek groeit. Veel mensen veronderstellen dat die daalt. Bij mij groeit die. De ‘objectieve betekenis’ van de preek – waar prof. Immink aan het einde van hoofdstuk 3 van ‘Over God gesproken‘ over schrijft (p.144) – is als het ware meer ingedaald bij mij. Ik kan de intensieve voorbereiding, exegese en het denkwerk beter loslaten en dat wat gezegd wordt beter tot mijzelf laten spreken. Dit persoonlijk engagement, deze ‘hartstocht’ zo je wilt, verbetert mijn welsprekendheid.

Voor mij dus veel herkenning in het 3^e hoofdstuk van Over God Gesproken. Prof. Immink vraagt daar, mijns inziens, héél terecht aandacht voor de preek als performance.

(…)

– Dr. Ilonka Terlouw, predikant te Tollebeek

Over God gesproken – Gerrit Immink

Dit boek gunt ons een blik in de werkkamer van de dominee. Wekelijks een preek maken is een hele klus. Tijdens dat voorbereidingsproces wordt een beroep gedaan op theologische, communicatieve en pastorale vaardigheden. Want soms zijn kerkgangers geboeid naar een preek, maar het kan ook gebeuren dat ze afhaken en het hen werkelijk niets doet. Hoe raken kerkgangers betrokken en met welke stijl en inhoud spreken voorgangers hun hoorders aan? In dit boek komen enkele grondlijnen van de preek aan de orde: is de verkondiging werkelijk Woord van God?, de preek als performance en het vraagstuk van de hermeneutiek. Het boek is bedoeld voor allen die beter zicht willen krijgen op de preek.

N.a.v. Over God gesproken | Gerrit Immink | Uitgeverij KokBoekencentrum | Als paperback | Als e-book

De niet-talige preek

Ter gelegenheid van het verschijnen van het boek Over God gesproken van Gerrit Immink, werd er op 20 september 2018 een studiemiddag over de preek georganiseerd. De bijdrage van dr. Ilonka Terlouw kunt u in dit artikel lezen.