Het bekende Nederlandse spreekwoord laat aan duidelijkheid weinig te wensen over: een ezel stoot zich in ’t gemeen niet tweemaal aan een zelfde steen. Het beeld dat onze taal van een ezel schetst, is allesbehalve positief. Het beest zou dom en hardleers zijn. Wie uitroept een ezel te zijn, is waarschijnlijk tot de ontdekking gekomen […]

zuil of pilaar, pijler Elke aannemer weet dat een bouwwerk zonder goed fundament veroordeeld is tot snel verval. Het fundament vormt de basiskwaliteit van alle bouwsels. Huizen, bruggen, torens en vele andere gebouwen met solide fundamenten zijn veilig, duurzaam en betrouwbaar. Hetzelfde geldt voor verdiepingen en bouwsels die op zuilen of pijlers rusten. Het oude […]

bitter(heid), alsem (gif), pijl Aan de gal, de door de lever afgescheide vloeistof, hebben wij in onze taal uitdrukkingen ontleend die boosheid en boosaardigheid verwoorden. Als mensen bij het spreken of schrijven kwaadaardige woorden gebruiken, zeggen we dat hun pen of woorden in gal zijn gedoopt. Een duifje zonder gal is een aardig en onschuldig […]

hert Uit het feit dat gazel en hert samen een rubriek vormen, mag niet worden afgeleid dat er weinig verschil tussen beide dieren zou bestaan. Dat is wel het geval. Zo is het gewei van een hert veel meer vertakt dan dat van een gazel. Dat beide dieren toch samen worden besproken, ligt in het […]

zwangerschap, weeën Voor alle direct betrokkenen is een geboorte een bijzondere en emotionele belevenis. Het kind wordt geboren. Een nieuw leven op aarde is begonnen. Wat zal er van dit kind worden? De periode van zwangerschap is ten einde. Negen maanden van blijde verwachting, maar ook van spanning en zorg. Aan de geboorte gingen de […]

gedenksteen (massebe), gedachtenis, banier, tefllin (gebedsriemen of fylacteria) Bij de uitgang van Yad Vashem, het Jeruzalemse museum dat onafgebroken de zes miljoen joodse slachtoffers van het nazisme gedenkt, staat op de muur geschreven: ‘Ballingschap wordt veroorzaakt door vergeten, in gedenken ligt het geheim van de verlossing’. Deze woorden zijn afkomstig van de grote Rabbi Israël […]

In het lied ‘Delf mijn gezicht op’ met het prachtige refrein Delf mijn gezicht op,maak mij mooi, brengt Huub Oosterhuis het verlangen naar ontmaskering onder woorden. Vanwaar dit verlangen? Wel, Wie ontmaskerd wordt wordt gevonden en zal zichzelf opnieuw verstaan, en leven bloot en onomwonden aan niets en niemand meer ten prooi (in: Aandachtig Liedboek, […]

Het woord ‘geslacht’ komt in de Nederlandse taal in verschillende betekenissen voor. Het kan ‘kunne’ of ‘sekse’ betekenen: iemand is van het mannelijk of vrouwelijk geslacht. In de taalkunde wordt gesproken over zowel het mannelijk en het vrouwelijk als het onzijdig geslacht van woorden. In de plant- en dierkunde is een geslacht een verzameling van […]

het tellen, tweeling, kubus (vierkant), één, twee, drie, vier, vijf, zes, zeven, acht, negen, tien, elf, twaalf, veertig, zeventig Zonder het getal zou de mens hopeloos verdwalen in de wereld om hem heen. Tellen behoort tot het grondpatroon van het menselijk bestaan. Getallen helpen de weg te vinden in het leven. Tijd en ruimte worden […]