Protestants geloven anno 2038
Zaterdag 28 september organiseerde de Stichting Kerken in de Schijnwerper een feestelijk symposium ter gelegenheid van Nijkerk 600 jaar. Tijdens het symposium vond de presentatie plaats van het omkeerboek Heilig Nijkerk / Hemels Hoevelaken geschreven door John Exalto en Fred van Lieburg. Diverse sprekers waaronder Leo Fijen, Henk Vreekamp, Mechteld Jansen verzorgden een inleiding. De komende dagen kunt u op Theoblogie de integrale teksten van hun lezingen nalezen. Hieronder een gedeelte uit de eerste tekst van prof. dr. Gijsbert van den Brink: Protestants geloven anno 2038 Een extrapolatie van enkele hedendaagse tendenzen.
Per abuis is gisteren het volledige artikel op Theoblogie geplaatst. U vindt hier nu een deel van het artikel, de volledige tekst kunt u later lezen in Theologia Reformata.
1. Inleiding
Enkele jaren geleden voorspelde de bekende Britse theoloog Alister McGrath het einde van het protestantisme. Hij doelde daarbij speciaal op het ‘gewone’ protestantisme, met zondagse diensten in historische kerkgebouwen, ambten en toga’s, klassieke psalmen en gezangen, maar vooral een sterk op het gesproken woord/Woord gerichte liturgie. Volgens McGrath lag de toekomst van de kerk in twee richtingen, die ik nu maar even grofweg aanduid als de evangelicaal-laagkerkelijke en de katholiek-liturgische. Tussen die twee zou het traditionele protestantisme hoe langer hoe kleurlozer en onaantrekkelijker worden, en uiteindelijk misschien wel vrijwel geheel verdwijnen – of in elk geval in de culturele en kerkelijke marge terechtkomen. McGraths these riep destijds een storm van kritische reacties op. Zo zou het allemaal toch vast niet gaan; we waren als gereformeerden bepaald niet de laatsten der mohikanen, dat lieten we ons niet zomaar aanpraten. Enige nuancering was naar het mij voorkomt inderdaad ook wel terzake. Maar de tendensen die McGrath aanwees zijn denk ik onmiskenbaar werkzaam, en tekenen zich enkele jaren na dato alleen nog maar duidelijker af.
Ik wil dat in deze bijdrage illustreren door de kerkelijke situatie in Nijkerk als uitgangspunt te nemen en dan voorzichtig enkele lijnen door te trekken naar de toekomst. Ik zal me daarbij specifiek richten op die groepen christenen die zich specifiek verbonden weten met of althans voortkomen uit de gereformeerde Reformatie. Ik ga dus voorbij aan de toekomst van rooms-katholieken, luthersen, joden en ook moslims in Nijkerk, in de veronderstelling dat anderen daar vandaag onze aandacht op zullen richten. Onder de groepen waar ik wel over spreek, zijn intussen naar het mij voorkomt behalve de twee tendensen die McGrath waarnam nog enkele ontwikkelingen aanwijsbaar, die ik aanduid met de termen ‘oecumenisering’ en ‘consolidering’.
2. Evangelicalisering
Ik begin bij de ontwikkeling die we doorgaans aanduiden met de term ‘evangelicalisering’. In zijn prachtige, geheel volgens de hedendaagse regelen der kunst geschreven religiegeschiedenis van Nijkerk, ziet Prof. Fred van Lieburg in dit opzicht de gemeente die in dit gebouw (De Fontein) samenkomt als een voorbode van de toekomst. De Fontein “profileerde zich als een evangelicaal getinte gemeenschap, die wel eens een blauwdruk kan blijken van de toekomstige ontwikkeling van de hervormd-gereformeerde beweging als geheel” (Heilig Nijkerk, p.144). En niet alleen de hervormd-gereformeerde beweging, zou ik denken – evenzeer ook de vrijgemaakt-gereformeerde, Nederlands-gereformeerde, christelijk-gereformeerde en nog zo wat gereformeerde bewegingen.
Woerden, september 2013 Gijsbert van den Brink
U kunt het volledige artikel lezen in de eerstvolgende editie van Theologia Reformata. Klik hier voor meer informatie over dit theologisch tijdschrift. Een uitgebreide samenvatting van de lezing vindt u op de website van Reformatorisch Dagblad.
Dr. G. van den Brink is hoofddocent dogmatiek aan de Vrije Universiteit en bijzonder hoogleraar voor de theologie van het gereformeerd protestantisme aan de PThU, locatie Amsterdam. In 2012 publiceerde hij met prof. dr. C. van der Kooi de Christelijke dogmatiek.
