Tijdschrift Open Deur bestaat negentig jaar

Het oudste oecumenische tijdschrift van Nederland, Open Deur, bestaat 90 jaar. Het tijdschrift kent nog altijd een grote groep trouwe lezers. Een abonnee: ‘De thema’s liggen dicht bij het dagelijks leven. Ik maak vaak gebruik van de gesprekssuggesties en de prachtige gedichten en gebeden.’

Maandblad Open Deur is een blad met een gelovig hart, een milde tong en een open blik. Het wil lezers inspireren en in beweging brengen, een reisgenoot zijn onderweg. Want leven en geloven zijn voor ons vooral een weg die je gaat – vragend, zoekend en verlangend naar God, naar wat anderen en jezelf bezielt, naar oprecht samenleven, naar oude en nieuwe woorden van wijsheid, vrede en recht. De redactie put uit de schatkamer van de christelijke traditie én kijkt graag over de grenzen van kerken en religieuze tradities heen.

Hoe Open Deur begon

De eerste Open Deur verscheen in 1934 als particuliere uitgave. Volgens de archieven stond Johannes Stempher op een zeepkist op de markt in Deventer om Open Deur, toen nog een weekblad, aan te prijzen aan buitenkerkelijken. Ook in de oorlogsjaren verscheen Open Deur. Omdat het papier schaars was verscheen het blad iedere twee weken, op heel dun vloeipapier. In het laatste oorlogsjaar werd de uitgave gestaakt omdat de Duitsers druk en verspreiding onmogelijk maakten. Daarna verscheen Open Deur, net als het eveneens 90e-jarige blad Libelle, weer in 1946.

‘Werkblad’

In 1947 werd Open Deur een blad van de Nederlands Hervormde Kerk en werd het ondergebracht bij het instituut Kerk en Wereld in Driebergen. Kerk en Wereld gaf het blad vanaf die tijd samen uit met KokBoekencentrum. Er groeide intussen een flink netwerk aan Open Deur-groepen en -commissies in het land. Het blad was toen al een ‘werkblad’: het werd gebruikt op huisbezoek, in gesprekskringen en verspreid (met kerst soms zelfs huis aan huis). Midden in de jaren zestig was het hoogtepunt van het blad en het werk eromheen. De oplage was toen gestegen tot 150.000; het kerstnummer kende in 1967 een oplage van 675.000 exemplaren.

Open Deur was eerst hervormd. In 1959 voegde de Evangelisch Lutherse kerk zich bij de redactie; in 1966 was er een fusie met een vergelijkbaar gereformeerd blad. Vanaf 1969 hebben katholieken zitting in de redactie. Open Deur is intussen nog een van de weinige oecumenische projecten in Nederland. Nog steeds zijn er Open Deur-kringen en organiseren kerken en geloofsgemeenschappen Open Deur-diensten.

Dialoog in Open Deur

De toon van het blad is in de loop der jaren veranderd. Er kwam een groeiend besef dat het evangelie steeds opnieuw ‘vertaald’ moet worden in begrijpelijke taal voor mensen hier en nu. Ook nieuwe ontwikkelingen in de maatschappij en de kerk speelden een rol. De toon werd steeds meer die van een dialoog in plaats van eenrichtingsverkeer. ‘Wat heeft de wereld ons te zeggen’ werd een even legitieme vraag als ‘wat hebben wij de wereld te zeggen’.

Nieuwe mogelijkheden anno 2024

Waar het blad geruime tijd samen met Ouderlingenblad (101 jaar), Schrift (56 jaar), en Herademing (32 jaar) de bladenmarkt bediende, begon vanaf ongeveer 2000 de oplage van alle christelijke tijdschriften te dalen. ‘Maar ik kan mij niet voorstellen dat dit soort bladen echt verdwijnt,’ zegt eindredacteur Francisca Folkertsma. ‘We gaan met de tijd mee. Inmiddels zijn de meeste artikelen uit Open Deur online te lezen op Theologie.nl. Op dit platform hebben we de mogelijkheid om extra downloads aan te bieden, zoals liturgieën voor kerst, pasen en startzondag en gespreksvragen bij het thema. Hiervan wordt gretig gebruikgemaakt door voorgangers, geestelijk verzorgers en kringleiders.’

Onderstaande afbeeldingen geven een blik door de tijd van de covers: