Arjan Boersma – Tegendraads gereformeerd

Biografie prof. dr. Cornelis Graafland

Het was voor mij een feest van herinnering en herkenning om deze biografie over prof. dr. C. Graafland (1928-2004) te lezen. Toen ik in 1973 begon aan de studie theologie in Utrecht startte Graafland met het geven van zijn colleges in volle collegezalen. Hij was de docent die op mij de meeste indruk maakte. Ik proefde zijn liefde voor het Woord van God en onze gereformeerde traditie.

Ik hoor nog zo zijn stem als hij bijvoorbeeld sprak over ‘de continuïteit en de discontinuïteit van het gereformeerd belijden’. Solidair was hij met die traditie en tegelijk stond hij er tegendraads en kritisch in. Graag gingen wij bij hem naar de kerk. Kansel en katheder waren bij hem op allerlei manieren met elkaar verbonden. Hij begon als predikant in Ameide-Tienhoven. In zijn tijd werd een letterlijk afgebrande kerk weer opgebouwd. Intussen werd kerk gehouden in een timmerschuur. Daarna stond hij in Woerden, Veenendaal en Amsterdam.

In elk van die perioden kreeg hij te maken met een bepaalde context en dus front. Constante leerbronnen bleven voor hem: zijn Christelijk Gereformeerde ouders in Gouda, vooral zijn piëtistische moeder (die helaas jong stierf) had invloed op zijn strek beleefde bekering; zijn leermeester ds. G. Boer en zijn vriend ds. L.Kievit. De polarisatie in de Hervormde Kerk was sterk in de jaren 60 tot 80 en in de aanloop naar de fusie tot de PKN in 2004. Hij had het niet zo op de snel op drift geraakte gereformeerden. Tegelijk was het soms spannend of Graafland het vertrouwen van de Gereformeerde Bond in hem kon behouden. Het was – volgens zijn biograaf Arjan Boersema – vooral zijn eerlijke, integere en existentiële manier van theologie bedrijven die bij vriend en critici aansloeg.

Boersma (1982; in zijn jeugd sterk aangesproken door Graafland) beschrijft als socioloog op een heldere en knappe manier heikele theologische thema’s als: de zekerheid van het geloof; verkiezing en verbond; beïnvloeding door Kohlbrugge en Woelderink; verschillen tussen Reformatie en Nadere Reformatie; verschuivingen in de Gereformeerde Bondsprediking; zijn kritische reactie op de in 1973 verschenen dogmatiek van prof. dr. H. Berkhof (Christelijk Geloof); hoe hij het gesprek zoekt met hen die nieuw licht wierpen op de geestesgaven (charismata) en op het ambt. Telkens speelt op de achtergrond mee zijn zoeken naar een gereformeerde hermeneutiek.

Het enige thema wat ik gemist heb is zijn liefde voor zending en evangelisatie. Hij maakte immers deel uit van het bestuur van de IZB. Hij schreef het fundamentele hoofdstuk over Waarom zending? en over de ‘Missio Dei’ in het voor generaties zendingspredikanten en evangelisten belangrijke boek ‘Gij die eertijds verre waard’. Graafland en zijn geliefde vrouw Maaike leefden sterk mee met werkers overzee. T.g.v. mijn intrede in 2003 in De Bilt (waar hij maar kort woonde; hij miste Gouda te zeer!) stuurde hij mij zijn bundel met acht preken getiteld ‘Nalezing’ en schreef mij in een bijgevoegd briefje: ‘Jij was één van diegenen die mij wel eens gezegd hebben: je moet eens wat preken uitgeven. Na lang aarzelen heb ik dat nu t.g.v. ons 50 jarig jubileum gedaan.’

In het Ten geleide van dit boekje schrijft hij: het zal de lezer o.a. opvallen ‘dat ik niet zelden mezelf betrek in het uitleggen en doorgeven van de Schrift. De diepste reden daarvan is dat ik Gods Woord niet kan doorgeven aan de gemeente, als ik zelf niet eerst erdoor ben aangesproken met heel mijn bestaan. Ik loop zo niet met mezelf te koop. Ik kan het Woord nu eenmaal  niet prediken buiten mezelf om.’ Ik hoop dat deze toegankelijke biografie over deze begenadigde en begaafde prediker, theoloog en pastor voor velen tot zegen mag zijn.

---