Auteur:
Tessel Pollman

Anton Mussert geldt niet als een Nederlands nationaalsocialist, maar als een sukkelige burgerman die in verkeerd vaarwater terechtkwam. Naar hem is dan ook weinig archiefonderzoek gedaan. Tessel Pollmann deed dat wel, en zag een ander beeld.

Mussert blijkt een man die al in zijn ingenieurstijd veel jokte en zijn collega’s en chefs tartte. Zijn afkeer van de democratie leidde tot de oprichting van de NSB in 1931. Het programma was van Duits-antisemitische herkomst, en vandaaruit werkte hij met overtuiging aan een Nederlandse nazi-ideologie. Mussert wilde staatshoofd worden van Nederland in de Nieuwe Orde en begon al vroeg aanschaffen voor pracht en praal te doen. Hij hield van geld en verwierf bedrijven en een huis door corruptie en afpersing. Tot zijn roerend en onroerend goed hoorde joods bezit. Datzelfde gold voor de NSB.
De accountantsrapporten die Justitie na mei 1945 van het NSB-bezit liet maken, gaan nu voor het eerst open. Ook Musserts naaste medewerkers en zijn familie zijn nader onderzocht.
Mussert & Co was een gezelschap dat met zijn gewiekste Leider meer invloed had in bezet Nederland dan vaak wordt gedacht. Een crimineel gezelschap dat kort voor de bevrijding zijn archieven grootscheeps heeft vernietigd. Maar wat er bewaard is, spreekt boekdelen.