Menu

Bowker – Handboek wereldreligies

Lody van de Kamp

Ontdek de grote godsdiensten van vroeger tot nu

Dit naslagwerk moet voor velen “antwoord geven op alle vragen” over niet alleen de vijf grote wereldreligies. En ook over veel minder bekende en ook nieuwere geloofsstromingen komen voorbij. Althans dit pretendeert dit boekwerk. Met alle moeite die de schrijver en samensteller van dit boekwerk, John Bowker, zich getroost heeft komt mij dit toch een beetje te ambitieus over.

omslag van Handboek Wereldreligies van John Bowker

Alle vragen?

Er wordt antwoordt gegeven op alle vragen? Iedereen die leeft met geloof, met levensbeschouwing, met confessie krijgt voor zichzelf de nodige zekerheden. Maar ontegenzeggelijk ontmoet de gelovige ook veel vragen. En dan gaat het over levensvragen die voor de één beantwoord kunnen worden en voor de ander juist niet. Dit is inherent aan geloofsleven.

Jodendom

Voor mij dicht bij huis, het Jodendom, is dit dagelijks het geval. De studie van de Joodse religie vanuit de klassieke bronnen zoals de Thora (Bijbel), de Talmoed, de wetboeken en nog heel veel meer is juist een opeenstapeling van het vragen, die maar deels beantwoord kunnen worden. Maar juist door het vragen stellen zonder volledig bevredigende antwoorden wordt het geloven verder gestimuleerd. Jodendom is immers het bevragen van het G’ddelijke, het Hemelse, dat zich afspeelt buiten de dimensies van onze eigen materiële wereld hier beneden. En zo is het vaak ook binnen het christendom in al haar diversiteit, in de islam en bij nog een aantal religies het geval. De gelovige existeert met levensvragen waarbij het confessionele aspect de onbeantwoorde vragen compenseert.

Inzicht

Ik zou dit boek beschrijven als een werk dat inzicht geeft in de diversiteit van religies en geloof op de wereld. Want onder de titel “inzicht verschaffen” voldoet het aan de verwachting en voorziet het ook in een behoefte. Meer dan dat, het beantwoorden van alle vragen is te pretentieus. En ook niet volledig waarheidsgetrouw. Wil deze gids compleet zijn en ook als waarachtig staan binnen de wereld van gelovigen, dan zou ik ervoor kiezen om in ieder geval die ene zin “dit naslagwerk geeft antwoord op alle vragen” bij een heruitgave laten verdwijnen. Of anders misschien toch maar het Jodendom niet meer opnemen in deze gids. Maar ja, een boek over wereldreligies kan niet compleet zijn zonder Jodendom

Fraaie uitvoering

De fraaie uitvoering van het boek met haar prachtige illustraties en haar beschrijvingen doet denken aan een reisgids. Uitnodigend en inspirerend. Het wekt op tot het maken van een lange reis langs al die religies die erin voorkomen.  Maar het roept in haar diversiteit ook wel weer spanningen op. Een aantal van de stromingen die worden beschreven, zoals bijvoorbeeld het Shintoïsme of de belevingswereld van sommige inheemse religies zoals het Sjamanisme staan haaks op de kernwaarden van de monotheïstische godsdiensten. Zo haaks dat ik bijna geneigd ben deze stromingen niet te willen scharen onder religies. Het esoterische, de mythevorming en nog een aantal aspecten van dit soort geloofsleven doen de geloofsverschillen tussen Christendom, Islam en Jodendom verbleken.

Doel

Dus dan blijft voor mij de vraag wat nu eigenlijk het doel van de uitgave is. Is de ambitie om de lezer binnen onze hedendaagse geseculariseerde samenleving ervan te doordringen dat geloof en confessie wereldwijd gewoon overal aanwezig is, dan kunnen we praten van een geslaagde missie. Is het doel om de mens dichter bij de Eeuwige, die ene Almacht, te brengen door het fenomeen “geloof” opnieuw zichtbaar te maken dan ben ik bang dat dit werk door het aanbod in diversiteit in geloven eigenlijk meer verwarring schept.

En dan tenslotte nog even naar het Jodendom, dat is nu eenmaal mijn terrein. Er wordt gebruik gemaakt van prachtige illustraties. Maar opvallend is wel dat toch een behoorlijk deel van de afbeeldingen in de hoofdstukken over Jodendom niet uit het Joods erfgoed komen maar uit de niet-joodse wereld om ons heen. En dat is jammer. Het Joodse erf- en cultuurgoed bezit een rijkdom aan eigen beeldmateriaal dat minstens even zo illustratief is.

Daar tegenover staat dan wel weer dat in ieder geval het verhalend gedeelte van het Jodendom informatief en volledig is.

Lody B. van de Kamp is rabbijn en publicist.


John Bowker. Handboek wereldreligies. Ontdek de grote godsdiensten van vroeger tot nu. Utrecht: KokBoekencentrum, 2022. 352 pp. €49,99. ISBN 9789043537131.

Bowker – Handboek wereldreligies

Dit naslagwerk moet voor velen “antwoord geven op alle vragen” over niet alleen de vijf grote wereldreligies. En ook over veel minder bekende en ook nieuwere geloofsstromingen komen voorbij. Althans dit pretendeert dit boekwerk. Met alle moeite die de schrijver en samensteller van dit boekwerk, John Bowker, zich getroost heeft komt mij dit toch een beetje te ambitieus over.

Boekomslag Handboek wereldreligies van John Bowker
Boekomslag Handboek wereldreligies van John Bowker

Nieuwe boeken