De persoon van de leraar cruciaal voor vorming leerlingen – door Rolf Robbe

Redactie Theologie.nl

Onlangs verscheen bij Uitgeverij Boekencentrum het boek Leraar in de praktijk. In dit boek worden veertien leerkrachten uit het christelijk basisonderwijs geïnterviewd over hun werk en hun leraar-zijn. Dit levert een boeiend palet van sprankelende teksten over de praktijk van het onderwijs. Ook ontdekt de lezer trends, die door eindredacteur Rolf Robbe haarscherp samengevat worden in het slothoofdstuk. Hieronder volgt een kenmerkende passage uit dit hoofdstuk over de persoon van de leraar. Deze tekst is bewerkt door Rolf Robbe.

Leraren zijn zich bewust van de impact die hun handelen heeft op de persoonlijke, sociale en culturele vorming van hun leerlingen. Hun eigen relatie met God en de manier waarop ze die vormgeven doet ertoe voor kinderen. Does he walk as he talks? Kinderen zien dat scherp: of de door de leerkracht beleden waarden en normen in zijn eigen gedrag terug te vinden zijn. Ze nemen een voorbeeld aan de leraar voor de klas. Dat geldt ook voor de houding die de leraar inneemt (positief, open en eerlijk of negatief, angstig en cynisch) ten opzichte van kinderen in de klas, mensen in de school of de samenleving en ontwikkelingen in de wereld dichtbij en veraf. De geïnterviewde leraren in het boek Leraar in de praktijk willen hun leerlingen voorgaan in zo’n open, ontvankelijke houding naar de samenleving en de mensen van allerlei culturen en achtergronden die ze daarin ontmoeten.
Bij de sterker wordende nadruk op vorming in het onderwijs is de persoon van de leraar de spil. Niet alleen is hij de doorslaggevende factor voor het leersucces van zijn leerlingen, maar door zijn gedrag en voorbeeld draagt hij ook bij of doet hij afbreuk aan de vorming van de kinderen. In de school zal daarom veel gesproken moeten worden over de doelen die de school heeft met de vorming van kinderen en hoe de leraren daaraan willen bijdragen. Dat gesprek beslaat het hele scala van het onderwijs: welke sfeer wil je in je school, hoe ga je met elkaar om, welke rol speelt kennis, hoe haal je de buitenwereld binnen in de school en hoe leer je kinderen een bijdrage te leveren aan de samenleving in en buiten de klas, hoe stimuleer je nieuwsgierigheid en prikkel je tot experimenten?
Dat open en eerlijke gesprek moet gaan over de eigen opvattingen en inspiratie van de leraar en de wijze waarop hij door houding en gesprekken met kinderen hun gedrag kan beïnvloeden. In een christelijke school horen leraren bovendien geloofsgesprekken met elkaar te voeren over wat hen beweegt in hun geloof en hoe ze dat in hun leven en onderwijs vormgeven.
Een tijd waarin vorming meer accent krijgt, biedt juist christelijke scholen de kans zich beter te profileren. Het past bij de christelijke opdracht voor scholen om leerlingen te leren zich meer bewust te zijn van en dankbaar te zijn voor hun eigen en elkaars talenten. Leraren en leerlingen moeten leren die talenten in te schakelen bij het zoeken naar oplossingen en daarbij rekening houden met hun onderlinge verschillen. Het past ook bij die opdracht als leerlingen in een groep leren samenwerken in een sfeer van vertrouwen en veiligheid waarin niemand zich beoordeeld of veroordeeld voelt op zijn prestaties of persoon.
Het past ten slotte ook bij onze christelijke opdracht als we kinderen leren vanuit hun natuurlijke nieuwsgierigheid samen te werken aan creatief problemen oplossen. Door meer aandacht te geven aan zaakvakken en wetenschap en technologie kunnen we daarin belangrijke stappen zetten. Zo kunnen we als christelijke scholen heel goed aansluiten bij de 21^e-eeuwse vaardigheden en de adviezen voor het toekomstig onderwijs.
Leraar in de praktijk / Rolf Robbe / Uitgeverij Boekencentrum / paperback