Pleizier, Hartog en Van den Toren – Improviseren in Gods drama

De theologie van Kevin Vanhoozer voor de kerk in Nederland

Kevin Vanhoozer is als theoloog de moeite van het lezen meer dan waard. Hij is een van de theologen die de drama-metafoor benut in zijn visie op theologie. Volgens Vanhoozer zijn christenen deelnemers in het grote theodrama van God, die daarbij hun verbeelding nodig hebben om te improviseren. De combinatie van (bijvoorbeeld) Paul Ricoeur met een orthodoxe, presbyteriaanse achtergrond maakt Vanhoozer tot een boeiende denker voor wie in de postmoderne context een orthodoxe theologie zoekt.

Werken van andere theologen die de drama-metafoor benutten, zoals die van Tom Wright en Sam Wells, zijn in het Nederlands vertaald. Van Vanhoozer is tot nu toe geen Nederlandstalig werk verschenen. Daarom is het mooi dat deze bundel is verschenen, met bijdragen over Vanhoozers theologie en zijn betekenis voor de Nederlandse kerk.

De bundel bevat dertien essays geschreven door deelnemers aan een postacademische cursus over fundamentele theologie aan de Protestantse Theologische Universiteit; predikanten en docenten aan de PThU. Het lijkt erop dat ze in die cursus samen met elkaar Vanhoozers The Drama of Doctrine hebben doorgewerkt. In dit boek presenteert Vanhoozer zijn visie op theologie. Of je het nu met Vanhoozer eens bent of niet, dit boek levert veel stof tot denken. Zelf vind ik Vanhoozers visie op theologie buitengewoon zinvol. Als je deze bundel essays gelezen hebt, heb je een goede eerste indruk van Vanhoozers kijk op theologie en van wat je ermee zou kunnen in de praktijk van het kerk-zijn.

De bundel is helder van opzet. Deel 1 beschrijft in een aantal essays Vanhoozers visie op theologie en drama. Deel 2 zoomt in op het improviseren door mensen als deelnemers aan dat drama, en op wat daar voor nodig is: verbeelding en vertrouwen. Zo komt de praktijk van geloven al wat dichterbij. Deel 3 richt zich vooral op die praktijken: wat betekent deze visie op theologie en geloof als je improviserend in de alledaagse kerkelijke praktijk aan het werk gaat? In de essays wordt niet alleen duidelijk wat Vanhoozer zelf wil, maar ook welke vragen zijn positie oproept en wat de beperkingen ervan zijn.

Vanhoozer gebruikt de drama-metafoor als sleutelmetafoor: de wereld is Gods theater, God is in het theodrama schrijver, belangrijkste acteur en regisseur, de Schrift is het script, de kerk het theatergezelschap, de theologie helpt te ontdekken wat een passende performance is en de theoloog of de predikant de dramaturg. Dat Vanhoozer zijn model ‘canoniek-linguistisch’ noemt en niet ‘cultureel-linguistisch’ zoals George Lindback doet, is typerend voor de belangrijke rol die de Bijbel als canon in zijn theologie heeft. Dat roept meteen de vraag op of er bij Vanhoozer genoeg ruimte is voor de gelovige die gaat improviseren. De deelnemers aan de cursus waren het hier niet over eens en in de essays klinken dus ook verschillende meningen. In elk geval is duidelijk dat Vanhoozer dogmaticus is; voor de ethiek heeft hij minder te bieden (meer is te vinden bij Sam Wells).

Doordat deze bundel essays bevat van deelnemers aan een cursus, zit er zo nu en dan overlap in de bundel. Meerdere auteurs doen uit de doeken wat Vanhoozers visie is; verschillende essays vergelijken Vanhoozer en Tom Wright; en diverse andere essays leggen Vanhoozers werk naast dat van Sam Wells. 

Maar dat mag de pret niet drukken. Zoals gezegd: Vanhoozers stem is de moeite waard om naar te luisteren. Deze bundel met vertolkers van Vanhoozer leest makkelijker dan Vanhoozer zelf. Voor wie zich in hem wil verdiepen maar niet de rust en de tijd heeft voor een stevig boek (Vanhoozer schrijft geen bedlectuur) is dit boek een aanrader!

Pleizier, Hartog en Van den Toren – Improviseren in Gods drama

Kevin Vanhoozer is als theoloog de moeite van het lezen meer dan waard. Hij is een van de theologen die de drama-metafoor benut in zijn visie op theologie. Volgens Vanhoozer zijn christenen deelnemers in het grote theodrama van God, die daarbij hun verbeelding nodig hebben om te improviseren. De combinatie van (bijvoorbeeld) Paul Ricoeur met een orthodoxe, presbyteriaanse achtergrond maakt Vanhoozer tot een boeiende denker voor wie in de postmoderne context een orthodoxe theologie zoekt.