Spirituality in Mission (2018) en A Theology of Southeast Asia (2019)

John Amalraj, Geoffrey W. Hahn, and William D. Taylor (eds), Spirituality in Mission: Embracing the Lifelong Journey, World Evangelical Alliance Mission Commission, 2018, 402 bladzijden, $ 22,20

Een boek over ‘geestelijk leven in de context van het cross-culturele zendingsveld’. Auteurs uit achttien verschillende landen – twintig mannen en twaalf vrouwen uit met name evangelische hoek – delen hun unieke culturele perspectief op bijbelse principes van christelijke spiritualiteit en hoe deze spiritualiteit de manier waarop de kerk met Gods missie bezig is beïnvloedt. De diverse bijdragen zijn gegroepeerd in subthema’s: theologische implicaties, organisatiespecifieke spiritualiteit, voorbereiding op cross-cultureel werk, en goed afronden. Wat sprong er uit voor mij?

Rose Dowsett (Schotland) benoemt hoe bijbelse spiritualiteit geworteld zou moeten zijn in de context van een kerkgemeenschap en niet in isolatie. Ik denk aan de moeite die veel mondiale werkers hadden in Afrika om zich aan te sluiten bij een lokale gemeenschap omdat zij zich er niet thuis voelden. Lokale collega’s vonden dit een bepaalde mate van arrogantie hebben. Hoe kunnen zendingswerkers hun geestelijk leven voeden in een cross-culturele context, in een kerk waar je je cultureel gezien misschien niet thuis voelt? Menig mondiale werker liep op deze manier een verrijking van de veelkleurige uitdrukkingen van geestelijk leven mis.

Geoffrey Hahn (VS) benadrukt in een van zijn bijdragen dat ‘de impact van het getuigenis van een team onlosmakelijk verbonden is aan de diepte en de kwaliteit van de relaties en gemeenschap in dat team’ (32). Dit geldt natuurlijk niet alleen in een crossculturele setting. Het is ongemakkelijk om onenigheid, pijn, teleurstelling bespreekbaar te maken, maar belangrijk om daar vaardigheden in te leren. Hoe zwengel je dat aan in een cross-cultureel team?

Dezelfde auteur heeft een bijdrage over de risico’s die zendingswerkers lopen met mogelijke fysieke en psychologische gevolgen. Hoe ga je daarmee om en minstens zo belangrijk: hoe bereid je je daarop voor? Reuben Ezemadu (Nigeria) onderbouwt in zijn bijdrage aan de hand van talloze voorbeelden in de Bijbel dat geestelijke oorlogvoering de agenda van het Koninkrijk voortstuwt. Hij geeft terecht aan hoe noodzakelijk het is dat er nagedacht wordt over lijden en moeilijkheden, voordat je dit aan den lijve ervaart. Als nuchtere westerlingen kunnen we onder andere op dit punt veel leren van Afrikaanse broeders en zusters.

Een bijdrage van William D. Taylor (VS) nodigde mij uit tot nadenken hoe ik de verschillende fases in mijn eigen leven tot nu toe heb afgerond. ‘Finishing well’ heeft namelijk niet alleen betrekking op de overgang van dit aardse leven naar de eeuwigheid, maar ook op de fases tijdens ons leven. Hoe heb ik mijn tijd in Kenia afgerond? Hoe heb ik de periode bij mijn vorige werkgever afgerond? Taylor geeft hierbij twee meetpunten mee: authentiek geloof en persoonlijke integriteit.

Niet alle bijdragen boeiden mij in gelijke mate, maar het is een boek om er een thema uit te pikken dat relevant is voor jou op dat moment. Of je nu het curriculum voor een opleiding wilt toespitsen op een thema, zelf een zendingswerker bent of beter wilt weten hoe je een zendingswerker kunt ondersteunen, iedere lezer kan zijn voordeel doen met het gedachtegoed in dit boek.

Agnes M. Brazal, A Theology of Southeast Asia. Liberation-Postcolonial Ethics in the Philippines, Maryknoll, NY: Orbis Books 2019, 204 bladzijden, $ 36,00

A Theology of Southeast Asia is een verzameling van lezingen die Agnes Brazal gaf op uitnodiging van het Departement Theology van Boston College in het kader van de Duffy Chair in Global Christianity. In de eerste twee lezingen zet Brazal uiteen wat ze bedoelt met een bevrijdend-postkoloniale ethiek en wat de plek van discours-analyse daarin is. In de vier hoofdstukken die volgen gaat ze in op issues die spelen in de Filipijnen: feminisme in de Rooms-Katholieke Kerk, de ecologische en culturele worsteling van inheemse volkeren, migratie en remittances, en tot slot sociale media en populisme.

In het eerste theoretische hoofdstuk zet Brazal waarom ze de voorkeur geeft aan de formulering bevrijdend-postkoloniaal: ze wil namelijk de kritische analyse van bevrijdingstheologie als het gaat om macht meenemen en ook the vernacular, de culturele en lokale specificiteit, in haar postkoloniale moraaltheologie. Brazal weet me er echter niet van te overtuigen dat dit nu werkelijk een substantiële verschuiving is ten opzichte van de methode van postkoloniale hermeneutiek.

In hoofdstuk 4 geeft Brazal een overzicht van de geschiedenis en de huidige situatie van inheemse volkeren op de Filipijnen (10-15 procent van de bevolking). Hun relatie met het land zet de inheemse volkeren op ramkoers met de koloniale en kapitalistische politiek. Door het verlies van hun land verliezen inheemse volkeren hun cultuur, hun identiteit en hun bron van voedsel. Brazal maakt duidelijk dat naast het recht op de eigen identiteit representatie van groot belang is: inheemse groepen moeten de mogelijkheid krijgen om voor en namens zichzelf te spreken en hun eigen pad te kiezen in de huidige context.

Als ze overgaat op theologie, haalt Brazal Laudato Si’ aan om een theologisch tegenwicht te bieden aan de uitbuiting van de aarde: het gaat om zorg voor de aarde, om de verwantschap die heel de schepping met elkaar verbindt: dit ligt in lijn met hoe inheemse volkeren met de aarde omgaan. Brazal pleit voor een visie op duurzaamheid als de inheemse gemeenschappen zullen bloeien zoals zij willen leven: met hun kennis en waarden, in gemeenschap, hun cultuur doorgevend en vernieuwend aan de toekomst van de inheemse volkeren. Het is jammer dat een groot deel van het hoofdstuk (misschien noodzakelijk) beschrijving is en dat er uiteindelijk weinig inhoudelijks wordt gezegd over hoe een bevrijdend-postkoloniale moraaltheologie in dialoog met de geleefde spiritualiteit van de inheemse volkeren eruit zou kunnen komen te zien. En in die zin is dit hoofdstuk over inheemse volkeren symptomatisch voor het hele boek. Ik mis in het boek de bite die postkoloniale theologie kan hebben. De auteur stelt zich wel kritisch op ten opzichte van de context en legt verbanden met gemarginaliseerde groepen en kennis, maar van een kritische houding ten opzichte van het Rooms-Katholieke Kerk-gedachtegoed is niet zo veel te zien (na het hoofdstuk over feminisme). De lokale kerk blijft ook vaak buiten beeld, waardoor de aanpak vaak top down is en een deel van de lokale realiteit (die zo belangrijke vernacular) eveneens buiten beeld blijft. Echter, de verzameling lezingen geeft een goede introductie over hoe een postkoloniale ethiek in de context van de Filipijnen zou kunnen worden ingezet op basis van de rooms-katholieke leer.

Deze boekrecensies verschenen in de rubriek ‘Boeken’ van het tijdschrift Tussenruimte (jrg. 2020, nr. 3).

Spirituality in Mission (2018) en A Theology of Southeast Asia (2019)

John Amalraj, Geoffrey W. Hahn, and William D. Taylor (eds), Spirituality in Mission: Embracing the Lifelong Journey, World Evangelical Alliance Mission Commission, 2018, 402 bladzijden, $ 22,20 Een boek over ‘geestelijk leven in de context van het cross-culturele zendingsveld’. Auteurs uit achttien verschillende landen – twintig mannen en twaalf vrouwen uit met name evangelische hoek […]