Wolff – Hierna

Een cultuurgeschiedenis van de hemel

Een boek over de hemel. Dat intrigeert. Er zijn best veel boeken geschreven over de hemel, maar dit boek is uniek, omdat Catherine Wolff, auteur van dit boek, met grote kennis van zaken een zogenaamde cultuurgeschiedenis van de hemel beschrijft. Zowel vanuit religieus als niet-religieus oogpunt neemt ze de lezer mee op een reis door de tijd.

Al eeuwenlang proberen mensen de hemel te duiden en te beschrijven. Dat wat geen oog heeft gezien en geen oor heeft gehoord, is al millennia lang verbeeld. Door penselen (Michelangelo) en pennen (Dante), door theologen (Augustinus) en filosofen (Teilhard de Chardin), door dichters (T.S. Eliot) en joden (Abraham Heschel). Ik miste eigenlijk een musicologisch perspectief. In de muziekgeschiedenis is er – van Bach tot Messiaen – veel moois verschenen aan verklanking van de eeuwige heerlijkheid. Maar misschien is dat een boek op zichzelf.

Het lezen van dit boek is zondermeer een boeiende verkenning, die echter ook een keerzijde heeft. Het is tegelijk een geweldige prestatie. Omdat er zoveel informatie in een boek bijeengebracht heeft, krijgt het op den duur iets vermoeiends. Dat heeft niet alleen te maken met de hoeveelheid informatie, maar ook met de gedetailleerde wijze waarop de auteur dit doet. Dat laatste is natuurlijk ook een compliment, maar het lukte mij door de vele details niet altijd de rode draad vast te houden. De openheid waarmee de auteur andere wereldgodsdiensten als boeddhisme en hindoeïsme tegemoet treedt, zorgt wat mij betreft voor een vertroebeling van het Bijbelse zicht over dood en graf heen. Hoewel de Bijbel onze nieuwsgierigheid over het hiernamaals niet bevredigt, zou er vanuit bijbels perspectief meer te zeggen zijn dan de auteur doet. Ik had dat eigenlijk ook wel verwacht en gehoopt, aangezien de schrijfster belijdend gelovige is.

‘Twee baby’s in de baarmoeder met elkaar in gesprek over de toestand van deze wereld, dat is een mooi beeld van onze onwetendheid over het hiernamaals.’ In het slothoofdstuk citeert Catherine Wolff deze woorden van Sir Thomas Browne. Bij alle waardering voor deze rijk geschakeerde en breed uitwaaierende cultuurgeschiedenis, mis ik in het nawoord een expliciet christelijke visie op Gods toekomst die voor hen die in Christus zijn werkelijkheid is en in vervulling gaat. Daarvoor moeten we bij de geschriften van Paulus te rade gaan of de Openbaring aan Johannes lezen.

Wolff – Hierna

Een boek over de hemel. Dat intrigeert. Er zijn best veel boeken geschreven over de hemel, maar dit boek is uniek, omdat Catherine Wolff, auteur van dit boek, met grote kennis van zaken een zogenaamde cultuurgeschiedenis van de hemel beschrijft. Zowel vanuit religieus als niet-religieus oogpunt neemt ze de lezer mee op een reis door de tijd.