Gelovig omgaan met de Bijbel

‘Ik interpreteer deze tekst zo, en jij ziet het gewoon nog niet goed’. Vanuit dit oogpunt wordt vaak gesproken over de Bijbel. In Lezen en laten lezen laat Arnold Huijgen zien dat het ook anders kan. Voor het blad VissersLatijn schreef Am. Jochanan Uitslag deze recensie.

Dit artikel is een bijdrage n.a.v. Lezen en laten lezen

Lezen en laten lezen van Arnold Huijgen is een verhelderend theologisch boek over gelovig omgaan met de Bijbel. Belangrijk uitgangspunt daarbij is dat je de Bijbel niet alleen leest, maar je ook laat lezen door God. De Bijbel is een ingewikkeld boek, en over de interpretatie ervan wordt veel gediscussieerd. Hoe kun je de Schrift dan zo lezen dat je hart geraakt wordt? En hoe voorkom je al te rationele Bijbellezing? Huijgen gaat te rade bij onder andere Luther. Zijn vuistregels voor het lezen van de Bijbel zijn nog altijd actueel. Daarnaast geeft hij voorbeelden van omgang met de Bijbel door Oepke Noordmans, Dietrich Bonhoeffer en door hemzelf. Arnold Huijgen is hoogleraar systematische theologie aan de Theologische Universiteit Apeldoorn.

Achtergrond

Christelijk Nederland worstelt vandaag de dag met de Bijbel. Vele broeders en zusters lopen vast (vaak met verdrietige gevolgen) met vragen als: Mogen vrouwen ambtsdrager worden? Zou de wereld echt in zeven dagen zijn geschapen? En: waarom zou de Bijbel homoseksuele praxis afkeuren? De discussies die daaruit volgen, worden vaak doodgeslagen met iets in de trend van: ‘Ik interpreteer deze tekst zo, en jij ziet het gewoon nog niet goed’. Vanuit deze achtergrond is dit boek geschreven.

Doel

Arnold Huijgen, hoogleraar systematische theologie aan de Theologische Universiteit Apeldoorn, wil met dit boek terug naar de basis van het Schriftverstaan. In de hedendaagse ethische discussies gaat het niet om ons gelijk, maar om het horen van de stem van de levende God. Wij moeten de schrift weer opnieuw leren lezen, zo verwoordt hij zijn schrijfdoel.

Filosofie en cultuur

De gelovige wordt in het lezen van de Bijbel vaak belemmerd door moderne en postmoderne opvattingen. Zo denkt de gelovige tegenwoordig te moeten bepalen wat de Schrift zegt. De oorsprong van dit denken ligt, volgens Huijgen, in het gedachtegoed van Descartes. Uitvoerig schets Huijgen dan ook de filosofische ontwikkeling van het denken van de westerse mens, waar de gelovige niet immuun voor is. Scherpzinnig noemt hij het moderne rationalisme de grootste bedreiging voor het goed verstaan van de Schrift. In reactie hierop voert Huijgen een pleidooi voor de ziel (gebaseerd op de filosoof Gerard Visser). Ook besteedt de auteur ruimschoots aandacht aan invloed van de cultuur op het omgaan met de Schriften.

In de hoofdstukken waar ik nu over schrijf, toont de schrijver zijn grote eruditie, maar tegelijk maakt hij het zeer toegankelijk en begrijpelijk voor zijn lezers.

Laat je lezen

De auteur zet het boek ‘Lezen en laten lezen’ meteen hoog in met het motto: ‘Wie het niet ervoer, die weet het niet’. Deze vrome (of zo u wilt: bevindelijke) lijn gaat het hele boek mee. Hiermee bedoel ik klassiek gezegd ‘Gods verborgen omgang’. De focus van het boek ligt daarom op de communicatie tussen de Levende en ons. De Bijbel is geen droog boek vol namen, feiten en kant-en-klare antwoorden, dat misverstand wil Huijgen voor eens en altijd uit de wereld helpen.

Daarom voert hij een pleidooi voor een andere omgang met de Bijbel. De Bijbel is dus niet een boek vol antwoorden, maar de stem van de levende God. Een stem is geluid, daar luister je naar. De Bijbel lezen is luisteren. Dat vraagt om een open houding waar de Bijbel jou leest (hoe vervelend dat vaak kan zijn voor een westers mens). Aan de hand van Luther, Bonhoeffer en Noordmans laat de auteur vervolgens zien hoe we wel met de Bijbel hebben om te gaan. Overigens doet Huijgen zelf ook een mooie duit in het zakje. Bij Luther zien we dan bijvoorbeeld dat Bijbellezen een heel gevecht is met jezelf, met je cultuur, maar ook met God.

Naast het geven van deze voorbeelden reikt de auteur, tussen de regels door, praktische tips aan om je te laten lezen door de Bijbel. Al is het verstaan van de stem van de Levende natuurlijk geen zaak van tips en trucs, zo stelt hij terecht. En het ene moment ervaar je God ook dichterbij dan het andere moment, dat laten de Psalmen duidelijk zien.

Belemmeringen bij het ‘laten lezen’

Je laten lezen door de Bijbel maakt je gelijk een paar illusies armer. Zo is de God van de Bijbel niet de God die altijd bij je is en die voor je zorgt. De auteur toont aan, vooral vanuit de Psalmen, dat God een God met rafelrandjes is. Hoe vaak geeft hij geen antwoord? Je laten lezen door de Schrift zet je hele leven op zijn kop. Dat laat de auteur nog op een andere manier zien. De huidige fascinatie door alles in de Bijbel historisch te duiden is ook geen goede manier. Het doel van de Bijbel is je redding. Ja, er zit een historische lijn in de Bijbel, maar de Bijbel is veel meer.

Deze luchtige omgang van de schrijver met de historiciteit van de Bijbel zou bevreemdend kunnen overkomen. Ik raad u aan om dan gewoon verder te lezen. Het doel van de Bijbel, zo stelt Huijgen is dat we Christus ontmoeten in de Schrift. Ik vind het mooi dat de auteur de Here Jezus zo centraal stelt in een gelovige omgang met de Bijbel. De geschiedenis dichttimmeren aan de hand van de Bijbel kan de ontmoeting met Jezus in gevaar brengen. Wanneer een meisje tegen haar geliefde zegt: ‘Ik hou van je’, en hij daarop reageert door te zeggen: ‘Ik denk wel dat dat klopt’, gaat er iets niet helemaal goed, zo verklaart Huijgen zijn standpunt. Misschien zit hier wel een kritische noot in naar ons, hedendaagse christenen, want zijn we de verborgen omgang met God niet te veel kwijtgeraakt, omdat wij zo goed weten wat er allemaal in de Schrift staat?

Een meesterwerk

Naar mijn mening is dit boek een waar meesterwerk. Het leest vlot, mede door het gebruik van humor. Tegelijk is het boek zeer vernieuwend en verrijkend. Zoals ik eerder al zei is het vooral een vroom boek, de auteur weet echt het verlangen op te wekken om de Bijbel te openen en Gods stem te horen, om zo Jezus te ontmoeten en je aan hem te verliezen, elke keer weer. Tot slot is het een zeer belangrijk boek. Het wil aanzetten tot bezinning: Hoe lezen wij de Bijbel? Welke rol heeft Gods verborgen omgang in ons leven? Dat is namelijk niet om het even. En een goede omgang met de Schrift bespaart ook nog eens een hoop hete hoofden en koude harten.

Al met al is Lezen en laten lezen een aanrader voor iedereen!

VissersLatijn is het dispuutblad van studentenvereniging C.S.F.R. te Rotterdam, dispuut Ichthus. Studenten komen hier samen voor ontmoeting, overtuiging en ontplooiing. Men kan zichzelf verdiepen door lezingen, studie- en Bijbelkringen en door het schrijven van artikelen voor het dispuutblad.

Meer actuele boeken over Bijbel interpretatie:

Meer lezen over Lezen en laten lezen? Lees de recensie van ds. H. Korving.

Gelovig omgaan met de Bijbel

‘Ik interpreteer deze tekst zo, en jij ziet het gewoon nog niet goed’. Vanuit dit oogpunt wordt vaak gesproken over de Bijbel. In Lezen en laten lezen laat Arnold Huijgen zien dat het ook anders kan. Voor het blad VissersLatijn schreef Am. Jochanan Uitslag deze recensie.