Alsof hemel en aarde elkaar raken
Een berg is niet zomaar een plek, een berg gaat letterlijk uit boven het gewone bestaan. Robuust en krachtig is een berg, hij staat stevig op de aarde en reikt tegelijk omhoog, alsof hemel en aarde elkaar daar raken. In bijbelse verhalen is de berg een plek waar God en mens elkaar ontmoeten. Wat daar gebeurt is zichtbaar, de berg springt in het oog -en tegelijkertijd onzichtbaar, de berg verhult. Het geheim wordt onthuld en toch, het blijft een geheim. De hemel raakt de aarde zonder de afstand tussen beide op te heffen. Plaats en tijd worden van een andere dimensie. De werkelijkheid is een andere werkelijkheid geworden. Tijd lijkt eindeloos en is tegelijk zo voorbij. In de nabijheid van de Eeuwige wordt het gewone leven op zijn kop gezet en daarna nooit meer zoals het was.
MOZES EN ELIA
Het gewone leven omgekeerd, zo was het voor de drie discipelen die met Jezus meegingen, de berg op. Op de grens van waken en slapen zien zij twee mannen naast Jezus staan, twee lichtgestalten: Mozes en Elia. Mozes had van de Eeuwige op de berg de Tien Geboden gekregen en was daarmee afgedaald naar het volk dat beneden op hem wachtte. Geboden? Nee, eerder woorden van bevrijding, woorden als een visioen die laten zien hoe de mensen in vrede en vreugde kunnen samenleven. De Joodse traditie spreekt dan ook van de Tien Woorden.
De profeet Elia had ook een godsontmoeting op een berg. De Eeuwige was daar in de stem van een ‘fijngeweven stilte’. Een stilte die aanvoelt als zachte zijde. Dit woord, dat de essentie van de stilte tracht weer te geven, komt maar op één andere plaats in de bijbel voor: in het verhaal over het manna, het voedsel waarmee God zijn volk in de woestijn voedt. Dat ligt ‘fijngeweven’ als dauw op de aarde. De stilte van waaruit het woord van de Eeuwige klinkt, is als manna! Voedzaam en versterkend, als voedsel voor de ziel. Daardoor gevoed kan Elia afdalen, zijn levenstaak tegemoet. Elia staat voor de opdracht van een profeet: ons erbij bepalen waar het in het (samen)leven om gaat en dat hoeft niet altijd zo zachtzinnig. Machthebbers waar nodig de mantel uitvegen, rijken op hun verantwoordelijkheid wijzen, bedriegers en roddelaars krachtig berispen. Kortom, een profeet houdt ons bij de les.
LAAT DIT MOMENT BLIJVEN
De ontmoeting van Jezus met Mozes en Elia laat hun verbondenheid zien. Jezus lééft ons de Tien Woorden voor, hij is een profeet die zegt waar het op aan komt. In zijn leven laat hij zien hoe de verhalen van de profeten en de opdracht van God bedoeld zijn. De glans van de Eeuwige is op hem, zo bijzonder dat de discipelen dit willen vasthouden. Heel herkenbaar, dat verlangen: laat dit moment blijven, laat tijd eeuwigheid worden! De praktische Petrus doet meteen een voorstel: laten we drie tenten bouwen, een voor Jezus, een voor Mozes, een voor Elia. Dan kunnen ze hier blijven. In zijn woorden hoor ik ‘en kunnen wij hier met hen zijn, want deze ontmoeting moet toch duren’! Maar nee, dat kan niet, het is een moment dat voorbijgaat. Een wolk vol licht spreidt zich over hen uit en de gestalten van Mozes en Elia verdwijnen. Uit de wolk klinkt een stem: ‘Dit is mijn zoon, mijn geliefde, hij is mijn geluk . Luister naar hem!’ Luisteren naar hem betekent de berg afdalen, maar met de herinnering aan en geïnspireerd door een ontmoeting die ook voor ons veelzeggend is.
Ook wij zouden graag op de berg willen blijven, maar dat is niet de bedoeling, we moeten weer naar beneden, het dagelijks leven in. Daar horen we thuis. Maar we gaan niet met lege handen, gelukkig niet.
HET VERHAAL VAN DE VERHEERLIJKING OP DE BERG IS TE VINDEN IN MATTEÜS 17, VERS 1-7. HET VERHAAL OVER DE GODSONTMOETING VAN ELIA STAAT IN 1 KONINGEN 19 (VOORAL VERS 10-13).
Renata Barnard is theologe en redactielid van Open Deur.
ook ik was op die berg tijd was niet meer er was alleen maar licht een opgenomen zijn en woorden die omhullen
ik zag een glimp van eeuwigheid en begreep even wat wijsheid is en liefde
de stilte was intens en licht voedzaam als manna
de afdaling wacht
mijn god, mijn god, je zult me niet verlaten
