Dunn – In the Shadow of Vesuvius

A Life of Pliny

Na twee millennia hebben Gaius Plinius Secundus (maior) en diens geadopteerde neef Gaius Plinius Caecilius Secundus (minor) over belangstelling weinig te klagen. Van de Historia Naturalis van de oudere Plinius verscheen in 2018 bij Athenaeum een mooie vertaling onder de titel De Wereld.

Van de jongere Plinius wordt de brief over de uitbarsting van de Vesuvius in het jaar 79 geregeld gelezen in het middelbaar onderwijs, die over de christenen in Bithynië ook wel als onderdeel van de studie theologie. De oudere Plinius stierf zoals bekend een heldendood toen hij per schip een reddingsexpeditie ondernam naar de streek rond de uitbarstende Vesuvius. Over zijn persoonlijk leven is echter niet zoveel bekend, anders dan in geval van zijn neef. Die liet de bekende correspondentie na, waaruit een interessant beeld valt op te maken van het leven van een intellectueel geïnteresseerde Romeinse topbestuurder. Het eigenlijke onderwerp van deze biografie is dan ook de jongere Plinius.

Hij had het geluk dat het latere deel van zijn loopbaan onder een ‘goede’ keizer als Trajanus viel. Plinius doorliep een indrukwekkende carrière als jurist, belastingdeskundige en planoloog. Daarnaast vond hij tijd voor het beheer van meerdere landgoederen en om te lezen en te schrijven. Van zijn oom had hij de belangstelling geërfd voor de natuurlijke wereld (hij kon uren kijken naar de variaties in het debiet van een waterbron), binnen een stoïcijns referentiekader. Dunn benadrukt daarnaast de invloed van het epicurisme: met oog voor de vele mogelijkheden in het hier en nu, maar ook met een radicaal besef van eindigheid. Onder een ‘slechte’ keizer als Domitianus was niemand zijn leven zeker, en afgezien daarvan bleef het sterftecijfer zelfs in de beste omstandigheden hoog.

Wat bleef over behalve de herinnering aan de allerbesten? Van zijn oom is het motto ‘vita vigilia est’ overgeleverd: leven is wakker zijn. Iedere seconde diende te worden benut – door te doen, te denken, te schrijven. De jongere Plinius was behalve een doener ook een getrainde waarnemer, wat nog steeds valt af te lezen aan de accuratesse van zijn beschrijving van de gebeurtenissen in het jaar 79. Op de vraag waarom Plinius jr. juist tegen de christenen zo scherp optrad (Trajanus moest hem intomen), heeft Dunn geen duidelijk antwoord.

Opvallend is dat zijn reserve tegenover wat hij beschouwde als christelijke superstitio parallellen vertoont met de opvallend scherpe uitspraken van zijn vriend Tacitus over de Joden. Hier valt nog meer onderzoek te verrichten. Voor wie interesse heeft in de achtergronden van de auteur van de bekende brieven biedt deze biografie een compact en informatief overzicht.

Daisy Dunn. In the Shadow of Vesuvius. A Life of Pliny. Londen: William Collins, 2019. 338 pp. €12,99. ISBN 9780008211127.

Dunn – In the Shadow of Vesuvius

Na twee millennia hebben Gaius Plinius Secundus (maior) en diens geadopteerde neef Gaius Plinius Caecilius Secundus (minor) over belangstelling weinig te klagen. Van de Historia Naturalis van de oudere Plinius verscheen in 2018 bij Athenaeum een mooie vertaling onder de titel De Wereld.