Menu

Kempis – Leven van Geert Grote

Theo van Leeuwen

leven van geert grote

Vertaald en ingeleid door Frank de Roo

Theo van Leeuwen las het door Frank de Roo vertaalde het werk van Thomas Kempis, een boek over Geert Grote, Kempis’ inspirator. Wat vond hij van het werk? Wat waren zijn ervaringen tijdens het lezen?

Op 28 september 2021 werd in het museum Geert Groote Huis te Deventer het eerste exemplaar van het integraal vertaalde Leven van Geert Grote door de uitgever overhandigd aan de burgemeester van deze stad. Geert Grote (1340-1384) wordt door Deventer gezien als haar belangrijkste burger vanwege de door hem gestichte hervormingsbeweging, de Moderne Devotie. Deze succesvolle laatmiddeleeuwse beweging heeft tot ver buiten onze landsgrenzen doorgewerkt op het kloosterleven en het leven van gelovigen die op zoek waren naar een persoonlijke relatie met God.

Niet alleen een goed leesbare tekst, maar ook een degelijke inleiding

De moderne devoot Thomas van Kempen (1380-1471) heeft dankzij zijn werk Navolging van Christus een grotere naamsbekendheid dan ‘de eerbiedwaardige meester Geert Grote, de aan God toegewijde diaken en buitengewone prediker’. Zo noemt Thomas zijn inspirator in de door hem omstreeks 1437 voltooide biografie, de Vita Gerardi Magni. Uit deze levensbeschrijving is door velen geput, maar het is aan Frank De Roo te danken dat deze nu integraal in het Nederlands is vertaald, inclusief de bijlagen van Thomas. De Roo heeft zich niet beperkt tot het produceren van een goed leesbare tekst, maar voorziet ons ook van een degelijke inleiding waarin alle andere historische bronnen over het leven van Grote worden behandeld. Relevante passages uit Het Leven van Jan van Ruusbroec (Pomerius, 1420) en De Kroniek van Sint-Agnietenberg (van Kempen, 1433) zijn daaraan toegevoegd en een hertaling door A.G. Weiler van een gebed uit het Getijdeboek van Geert Grote completeert het geheel.

Het is aan Frank De Roo te danken dat deze levensbeschrijving nu integraal in het Nederlands is vertaald, inclusief de bijlagen van Thomas

Leven van Geert Grote is het tweede boek uit Dialoog met novicen, een band bestaande uit vier boeken door Thomas van Kempen rond 1437 in het Latijn geschreven: het eerste boek De minachting van de wereld is door Frank De Roo al in 2018 vertaald en aan het slot van dit tweede boek deelt hij mee de vertaling van boek 3 Leven van Heer Florens in voorbereiding te hebben. Daarna rest hem en ons dan nog boek 4 Leerlingen van Heer Florens.

De Roo blijft dicht bij het origineel

De inleiding op de vertaling van de biografie van Geert Grote is op zich al zeer de moeite van het lezen waard. De Roo geeft hierin een overzicht van drie andere historische bronnen, te weten de levensbeschrijvingen door Dier van Muiden, Petrus Hoorn en Johan Busch. Ook het in memoriam van Willem van Salvarvilla, een studievriend van Grote, een anoniem grafschrift en twee hymnes worden daarin behandeld. Van de beide hymnes wordt alleen het dictamen rigmicum (1421) besproken. Het door Titus Brandsma uitgegeven aliud dictamen (uit ca. 1431) moet genoegen nemen met vermelding in een voetnoot. Af en toe geeft de vertaler de indruk dat hij zich schuldig maakt aan bladvulling. Bijvoorbeeld bij het presenteren van een samenvatting van delen van de Kroniek van de Sint Agnietenberg die niet meer over Geert Grote gaan maar over diens vrienden en leerlingen, en in de epiloog over het Getijdenboek van Geert Grote. Maar misschien is zijn gedrevenheid als het gaat om de Moderne Devotie daar debet aan.

Thomas van Kempen hanteert in zijn levensbeschrijving van Geert Grote een gezwollen taal die recht doet aan zijn bewondering en verering

Thomas van Kempen hanteert in zijn levensbeschrijving van Geert Grote een gezwollen taal die recht doet aan zijn bewondering en verering. Heel anders dan in Navolging van Christus waarin hij de lezer juist aanspreekt in een simpele directe stijl. Het boek moet het dan ook niet hebben van zijn literaire kwaliteiten maar van de unieke historische waarde van zijn inhoud. Vorig jaar verscheen bij Aschendorff Verlag Dialogus noviciorum, Novizengespräche van de handen van Nikolaus Staubach en Stefan Sudmann dat een integrale vertaling van Dialoog met novicen in het Duits biedt. Vergelijking van deze vertaling met die van De Roo laat zien dat de laatste dichter bij het origineel blijft en de vaak lange volzinnen van Thomas alleen als het niet anders kan opdeelt in meerdere zinnen. Zeer behulpzaam voor de lezer is dan zijn opdeling in alinea’s en de per hoofdstuk doorlopende nummering van de zinnen.

Theo van Leeuwen.


Thomas Kempis. Leven van Geert Grote. Vertaald en ingeleid door Frank de Roo. Utrecht: KokBoekencentrum, 2021. 192 pp. €17,99. ISBN 9789043537131.

Kempis – Leven van Geert Grote

Theo van Leeuwen las het door Frank de Roo vertaalde het werk van Thomas à Kempis,  een boek over Geert Grote, Kempis’ inspirator. Wat vond hij van het werk? Wat waren zijn ervaringen tijdens het lezen?

Boekomslag Leven van Geert Grote van Thomas Kempis
Boekomslag Leven van Geert Grote van Thomas Kempis

Nieuwe boeken