None

Engelen, geloof en een boodschap aan de lezer

Rob van Houwelingen is hoogleraar Nieuwe Testament aan de Theologische Universiteit Kampen. Eerder publiceerde hij een bundel Bijbelstudies: Handbagage voor Jezusvolgers en verzorgde hij de succesvolle reeks Ongemakkelijke teksten. In het licht van zijn nieuwe boek Hemelse reisbegeleiding vertelt hij over zijn ervaringen met engelen, de rol van geloof in een technologische samenleving en zijn boodschap aan de lezer.

Wat heeft u geïnspireerd om een boek te schrijven over de aanwezigheid en afwezigheid van engelen?

‘’De bronzen sculptuur van Timothy Schmalz, Angels Unawares (2019) op het Sint Pietersplein in Rome. Hij maakte een boot met levensgrote vluchtelingen en engelenvleugels in het midden. Dit kunstwerk verwijst naar de oproep tot gastvrijheid uit Hebreeën 13: Zonder het te weten kun je engelen onderdak geven. Misschien zijn er meer engelen onder ons dan wij in de gaten hebben, dacht ik toen. En ik schreef een eye-opener over deze tekst voor het christelijke magazine OnderWeg. Ook een tekst uit Hebreeën 1 trok mijn aandacht: Engelen worden uitgezonden om de gelovigen op aarde bij te staan. Daarmee is niet gezegd dat ze ons altijd behoeden voor ongeval of ziekte; ze willen ons helpen om onze bestemming te bereiken. Vandaar de titel van mijn boek: Hemelse reisbegeleiding.’’, zo zegt van Houwelingen.

In Hemelse reisbegeleiding schrijft hij ook over de bruikbare omschrijving die het Compendium bij de Catechismus van de Katholieke Kerk geeft: “De engelen zijn louter geestelijke schepselen, niet lichamelijke, onzichtbare, onsterfelijke, persoonlijke wezens, begiftigd met verstand en wil.” Zodoende worden engelen vaak uitgezonden naar de aarde, waar ze gelovigen bij kunnen staan en kunnen helpen hun bestemming te bereiken: een Hemelse reisbegeleiding zoals van Houwelingen het noemt.

“Juist in onze technologische samenleving zie ik een religieus vacuüm ontstaan. Tegelijkertijd hebben mensen ook nu behoefte aan spiritualiteit en zingeving. Engelen komen, denk ik, tegemoet aan het diep-menselijke verlangen naar wat ons aardse bestaan overstijgt.”

In uw voorwoord benoemt u de prominente rol van robots in onze maatschappij. Hoe verhoudt het geloof, en daarmee het geloof in de engelenwereld, zich tot een technologische samenleving volgens u?

Rob van Houwelingen schrijft in zijn boek Hemelse reisbegeleiding over een religieus vacuüm. Juist in onze seculiere tijd wordt existentiële eenzaamheid veroorzaakt. De eenzaamheid doet verlangen naar iets wat beschermends dat de aarde overstijgt. Van Houwelingen benadrukt het belang van geloof: “Juist in onze technologische samenleving zie ik een religieus vacuüm ontstaan. Tegelijkertijd hebben mensen ook nu behoefte aan spiritualiteit en zingeving. Engelen komen, denk ik, tegemoet aan het diep-menselijke verlangen naar wat ons aardse bestaan overstijgt.”, aldus van Houwelingen.

Juist engelen kunnen volgens van Houwelingen het gesloten wereldbeeld van de westerse mens doorbreken. In zijn boek geeft hij ook een theologische formulering van deze kwestie: “Wie het bestaan van engelen negeert, mist een bepaalde dimensie van de geschapen werkelijkheid”. Ook in de oude Geloofsbelijdenis van Nicea wordt gesproken over de verschillende dimensies van de werkelijkheid: “Wij geloven in één God, de almachtige Vader, Schepper van de hemel en de aarde, van alle zichtbare en onzichtbare dingen. Engelen behoren tot de ‘onzichtbare dingen’ die deel uitmaken van Gods schepping (Kol. 1:16).

Welke rol hebben engelen gespeeld in uw leven?

Engelen laten zich niet zomaar op aarde zien, schrijft van Houwelingen in zijn boek. Sommige personen zijn van nature gevoeliger voor de signalen uit de engelenwereld dan anderen. Kunstenaars werken voornamelijk met verbeeldingskracht. Volgens van Houwelingen geldt voor iedereen: “Onze ogen gaan pas goed open door de Bijbelse getuigenis te verbinden met de werkelijkheid van god, in het besef dat Hij door middel van de engelen bezig is zijn heilsplan te realiseren”. Degenen die een antenne ontwikkelen voor activiteiten van engelen, zowel boven als beneden, zal steeds meer geestelijke ruimte ervaren.

Het bewustwordingsproces dat van Houwelingen beschrijft komt ook terug in de rol die engelen spelen in zijn eigen leven: ‘’Er is tijdens het schrijven van mijn boek een bewustwordingsproces op gang gekomen. Mede omdat ik met mensen in gesprek raakte die vertelden over een engelervaring die ze hadden meegemaakt. Bovendien realiseerde ik me dat engelen niet alleen een belangrijke rol spelen in de Bijbel, maar ook in de moderne kunst. Ze zijn dus bepaald niet uitgestorven.’’, aldus van Houwelingen.

Wat wilt u de lezer meegeven tijdens het lezen van dit boek; wat hoopt u dat ze mee kunnen nemen?

Uit de Bijbel blijkt dat God nooit ver weg is, wanneer zijn dienaren ergens verschijnen. Volgens van Houwelingen moeten we de engelen niet opsluiten in de hemelse wereld gezien ze overal uitvoering geven aan Gods plannen. Engelen kunnen luidens Hemelse reisbegeleiding wellicht geen vleugels hebben, maar: “engelen kunnen je wel vleugels geven”. Deze boodschap benadrukt van Houwelingen nogmaals: “Wie het bestaan van engelen negeert, mist volgens mij een onmisbare dimensie van de geschapen werkelijkheid. Positief geformuleerd: Engelen brengen de hemel dichterbij. Alleen, om met Johan Cruyff te spreken (en met deze uitspraak eindigt mijn boek): ‘Je gaat het pas zien als je het doorhebt’.’’