Het verleden, heden en toekomst van Tomáš Halík

Onlangs verscheen de Nederlandse uitgave van de autobiografie van priester, socioloog, filosoof en theoloog Tomáš Halík. Zijn levensverhaal is getekend door het communisme, geheimhouding en het constante dreigende verhaal. Te midden van deze indringende gebeurtenissen staat Halík ook stil bij fundamentele theologische vragen. Ten tijde van het communisme was hij priester bij een ondergrondse kerk. Ook was hij was onder andere de vertrouweling en raadsman van president Havel, de Tsjechische aartsbisschop Tomášek en Johannes Paulus II. Tegenwoordig is hij hoogleraar filosofie en sociologie aan de Karelsuniversiteit te Praag.

De naam Tomáš

De naam Tomáš is geen gewone naam. Toen Halík werd geboren werd, was dit een naam verbonden aan de eerste Tsjecholowaakse president Tomáš Masaryk. Dit was rond 1948 een populaire naam, door veel ouders gegeven als protest tegen het communisme. Het was voor Halíks familie een manier om te laten zien dat ze niet communistisch waren, maar geloofden in het ideaal van democratie en menselijkheid. Naast de inspiratie voor de voornaam, bood Masaryk ook de inspiratie aan Halík om sociologie te gaan studeren, want hij was ook een socioloog.

Bekeren ten tijde van een zwaar onderdrukte kerk

Halík groeide niet op in een christelijk gezin. In Tsjechoslowakije werd het christendom zwaar onderdrukt, zeker in vergelijking met andere communistische landen. Het was daardoor niet vanzelfsprekend om christen te zijn. Halík had echter zowel een intellectuele, esthetische en politieke sympathie voor de kerk. Hij genoot van sommige christelijke filosofen en katholieke romanschrijvers, en omdat de kerk verboden werd door communisten, wilde hij hen ook helpen. “Mijn liefde voor de kerk was dus ietwat platonisch,” vertelt Halík. Doordat hij kennis maakte met een paar verschillende interessante mensen, zoals pater Jiří Reinsberg, begon het geloof van Halík zich te verdiepen en steeds meer fundament te krijgen.

Zet je in voor iedereen die twijfelt

Tegenwoordig houdt Halík zich bezig met begeleiding voor eenieder die op zoek is. Veel mensen zoeken begeleiding in hun zoektocht, willen onderzoeken waar ze moeite mee hebben. Halík geeft aan dat het belangrijk is voor de toekomst van de kerk om te investeren in de begeleiding van zoekende mensen.

Want het aantal mensen dat zich volledig met de kerk identificeert neemt af, evenals het aantal echte atheïsten.

– Tomáš Halík

Tussen de twee uitersten bevinden zich ontzettend veel mensen. De apatheïsten, de agnostici, de spirituele zoekers. Dat zijn de mensen die we de hand moeten reiken. Niet direct om ze te bekeren, maar om ze in dialoog en met respect te begeleiden. Dit is ook voor christenen verdiepend, omdat zoekende mensen nog erg open staan en veel vragen hebben.

Wilt u meer lezen over Tomáš Halík?

Jurgen Tiekstra schreef voor Volzin een artikel over het leven van Halík, met een blik op het verleden en een blik op de toekomst gericht. U kunt het artikel hier lezen. Ook kunt u hier een Reactie van Erik Borgman op de lezing van Tomás Halík lezen. De autobiografie van Halík is hier te bekijken.

Omdat ik een groot deel van mijn leven onder atheïsten heb doorgebracht, en onder een atheïstisch regime, heb ik gekozen voor de dialoog met het atheïsme.

– Tomáš Halík