Keuzes maken met Ignatius van Loyola in Vertrouw op je gevoel

Is Vertrouw op je gevoel het zoveelste zelfhulpboek? Een boek met, als het even kan, heel makkelijke tips, om een gelukkig, aangenaam, en niet al te moeilijk leven te leiden?

Je zou het kunnen denken als je de ruim honderd praktische voorbeelden leest van de Ignatiaanse spiritualiteit. Daar zitten heel veel huis, tuin en keukenproblemen bij. Maar het boek reikt dieper.

Jezuiet en internetpastor Nikolaas Sintobin heeft een poging gedaan om de geestelijke wetten en de spirituele ervaring van Ignatius van Loyola (1491-1556), tijdgenoot van Luther, handzaam te maken voor mensen van de 21^e eeuw. Nu past het woord “handzaam” misschien niet meteen bij een begrip als spiritualiteit, maar Sintobin gebruikt het zelf ook.

Kern in Vertrouw op je gevoel is het woord “onderscheiding”. Dat is “dat je in je meest intieme ervaring op zoek gaat naar de beste weg voor jou”. En dat gebeurt door “aandacht te besteden aan wat zich afspeelt in de diepere lagen van je hart”.

Uitgangspunt voor de onderscheiding is het hart, op andere plaatsen het “gevoel” genoemd. Dat kan heel zweverig klinken, want onze gevoelens kunnen als richtingaanwijzer nogal oppervlakkig, wispelturig en manipuleerbaar zijn. Dat weten Ignatius en Sintobin ook en daarom zoeken ze naar een diepere laag dan het gevoel en komen uit bij “innerlijkheid”, de plaats waarvan “christenen geloven dat ze de stem van God op het spoor kunnen komen”.

Maar ook deze affectieve bedding loopt het gevaar in louter subjectivisme op te gaan, en dan komt het verstand om de hoek, maar toch wel echt secundair. Het verstand geeft als het ware de randvoorwaarden aan waarbinnen het gevoel de 

primaire rol kan spelen, en de wil tenslotte maakt de onderscheiding af door het concreet te maken in het leven.

Als ik dit zo opschrijf, kan ik me voorstellen dat het allemaal nogal abstract en theoretisch klinkt. Het is dan ook niet voor niets dat Sintobin zijn honderd praktische voorbeelden en toepassingen heeft opgeschreven. Ze laten zien hoe de lastige theorie in het alledaagse leven een heel praktische toepassing kan hebben. In mijn woorden: om allerlei weloverwogen beslissingen te nemen in het groot en in het klein. Van je huwelijk, tot de vraag hoe je om moet gaan met een lastig kind, van een relatieprobleem tot een wat duurdere aanschaf.

Onderscheiding is eigenlijk een soort levenshouding, of zoals Sintobin schrijft contemplatief in de actie. Je leeft in verbondenheid met je innerlijk simpelweg in de dagelijkse drukte van het leven. Ik zou het “intuitief leven” willen noemen en dat woord staat vast wel ergens in het boek.

Ignatius was een overtuigd en hartstochtelijk christen. Is dat terug te vinden?
Volgens Sintobin is de weg die hij wijst voor mensen van alle tijden en van alle geloven, maar je innerlijkheid kan in het bijzonder gevoed worden, wanneer je gelooft dat God de Schepper en onderhouder van het leven is, en dat de Bijbel aanreikt dat de diepste kern van een mens de liefde is. Daarin onderscheidt het innerlijk zich van gevoelens, dat het innerlijk op zoek gaat naar de werking van de Geest van God.
Voor de mensen die (toch) van tips houden heeft Sintobin aan het slot van het boek tien voorbeelden gegeven van situaties waarin “onderscheiden” nuttig en heilzaam kan zijn, van angstig zijn, tot gevoelloos zijn. Voorbeelden om ons als het ware een beetje op weg te helpen.

Sintobin schreef een plezierig en warm boekje.

Ik ben een aantal situaties in mijn eigen (jongere) leven nagegaan, waar ik echt op een kruispunt stond. Hoe en waarom heb ik toen welke beslissing genomen? Ben ik me toe bewust geweest van processen op het niveau van innerlijkheid, verstand en wil?

Niet zo bewust, denk ik na lezen van het boek. Maar toch wel intuitief en met gebruikmaking van mijn “gezonde” verstand. Ignatius zou tevreden zijn geweest, en ik na al die jaren ook.

n.a.v. Vertrouw op je gevoel / Nikolaas Sintobin / als hardcover en e-book