Bestaan engelen en wat doen ze?

Wat zijn engelen? (deel 1)

Voor veel mensen is geloven dat engelen bestaan ongeveer hetzelfde als geloven in elfjes of feeën. Dat zijn sprookjesfiguren uit volksverhalen, ontsproten aan een levendige fantasie. Zo spelen engelen een rol in bijbelse verhalen, die lang geleden ontstaan zijn in een totaal andere cultuur. In ons denkraam passen ze nauwelijks meer. Tegenwoordig kom je, als het over engelen gaat, al snel terecht in de schimmige kringen van het spiritisme en het occultisme.

Zijn engelen exclusief christelijk?

Het bestaan van engelen wordt echter erkend door alle drie de monotheïstische religies: het jodendom, het christendom en de islam. In de islam is dat zelfs het tweede geloofsprincipe, na het geloof in Allah. Drie bekende uitspraken zijn in de islamitische traditie overgeleverd aangaande de engelen.

1. De eerste uitspraak verwoordt hun toewijding: “Zij zijn Allah niet ongehoorzaam betreffende datgene wat Hij hun opdraagt – zij doen wat hun wordt bevolen.”
2. De tweede uitspraak betreft hun onvermoeibare inzet, speciaal bij de lofprijzing: “Zij zijn niet te hoogmoedig om Hem te dienen en zij worden er niet moe van. Zij prijzen zijn glorie dag en nacht en versagen niet.”
3. De derde uitspraak gaat over hun taak als boodschappers: “Allah kiest gezanten uit de engelen en uit de mensen.”

Toewijding, onvermoeibare inzet en een boodschapperstaak – zo wordt ook in het jodendom en het christendom over engelen gesproken.

Kan er niet een dimensie zijn waarin God inwerkt op de geschiedenis en mensen zijn invloed herkennen?

Zijn engelen onzichtbaar?

Dan nog kun je engelen verwijzen naar het verre verleden, zoals de bijbelse tijd. Onze moderne westerse cultuur heeft een gesloten wereldbeeld. Als gevolg daarvan maken we, ook als christenen, bewust of onbewust scheiding tussen de aardse benedenwereld (zichtbaar) en de hemelse bovenwereld (onzichtbaar): alsof dat twee afzonderlijke domeinen zijn. Misschien is die voorstelling echter te simpel en doet een open wereldbeeld meer recht aan de werkelijkheid. Kan er niet een dimensie zijn waarin God inwerkt op de geschiedenis en mensen zijn invloed herkennen? Dan staan hemel en aarde met elkaar in verbinding, zodat engelen zich overal vrij kunnen bewegen.

Hoe zien engelen eruit?

Net als mensen zijn engelen niet precies gelijk aan elkaar. Vaak worden ze afgebeeld met vleugels, maar de Bijbel spreekt daarover alleen bij cherubs en serafs, alsook bij het viertal unieke wezens rondom de hemelse troon in het boek Openbaring. De vliegende engel uit Openbaring 14:6 is dus eerder uitzondering dan regel. Aartsengelen hebben een hoge rang en zijn als zodanig herkenbaar. Zelfs hun namen zijn bekend, zoals Gabriël, Michaël en Rafaël. Andere engelen verschijnen meestal als mensen, ze vallen niet meteen op. Ook in de engelenwereld wordt taal als communicatiemiddel gebruikt (1 Korintiërs 13:1). Engelen en mensen zijn van dezelfde makelij, bij wijze van spreken, maar uit een ander soort hout gesneden.

Wat zijn de taken van engelen?

In Hebreeën 1:14 wordt een retorische vraag gesteld: “Zijn zij niet allen dienende geesten, uitgezonden om hen bij te staan die de redding als erfenis zullen ontvangen?” Ondanks onderlinge verschillen zijn engelen in dit opzicht gelijk: het gaat om geestelijke wezens in Gods dienst. Voor hun dienstwerk gebruikt het Grieks twee verschillende termen, die wij herkennen in de woorden liturgie en diaconie.

De engelen zijn allereerst liturgische geesten, met een functie in de hemelse viering, zoals Israëlitische priesters vroeger dienst deden in het heiligdom. Het boek Openbaring geeft een doorkijkje in de hemelse werkelijkheid: rondom de troon zijn ontelbaar veel engelen, die dag en nacht de lof zingen van God en het Lam. Continu-aanbidding!

De engelen staan niet alleen de Vader, maar evengoed de Zoon ten dienste

Behalve geoefende liturgen zijn de engelen professionele diakenen. Niet alleen omdat ze in Gods dienst werken, maar ook omdat ze ten behoeve van de gelovigen worden ingezet. Het is dus niet zo dat wij de engelen kunnen commanderen. Zij blijven ter beschikking van de Vader en de Zoon. In de hemelse wereld zijn ze thuis, maar ze worden uitgezonden onder de mensen. Kortom, engelen zijn hemelse uitzendkrachten. Niet alleen in het verleden, onder het volk Israël, want hun uitzending gaat nog steeds door (het Grieks duidt op een voortdurende missie).

Naar wie luisteren engelen?

De gelijkwaardigheid van Vader en Zoon is precies het punt dat Hebreeën 1 wil maken. Al Gods dienaren bewijzen eer aan de Zoon. Na zijn volbrachte werk op aarde heeft Hij een toppositie gekregen in de hemel, ver boven de engelen verheven.

Jezus is geen ‘engel naast God,’ zoals André Troost beweert in zijn gelijknamige boek. De engelen staan niet alleen de Vader maar evengoed de Zoon ten dienste. Hij beschikt over een hemelse hofhouding, voortdurend bereid zijn bevelen uit te voeren.

Het is dus Gods Zoon, die zijn hemelse dienaren erop uitstuurt. Hij is aan Gods rechterhand gezeten, zonder echter onze wereld de rug toe te keren. Net zoals Jezus menselijke apostelen uitgezonden had, worden er hemelboden uitgezonden om de gelovigen op aarde bij te staan.

Engelen zijn er niet om ons altijd en overal te behoeden voor ongeval of ziekte

Zijn engelen er om mensen te beschermen?

Het Nieuwe Testament bevat vele voorbeelden van zulke persoonsgebonden bijstand. Niet alleen bij Jezus zelf, maar ook bij de eerste Jezusvolgers. Toch hebben de engelen niet voorkomen dat Jezus de kruisdood is gestorven. En weliswaar werd Petrus door een engel uit de gevangenis bevrijd, maar vlak daarvoor was de apostel Jakobus op bevel van koning Herodes ter dood gebracht. Wat is de bijstand van engelen dan in de praktijk waard?

Uit Hebreeën 1:14 blijkt dat engelen de gelovigen bijstaan met het oog op de voltooiing van hun redding. Het gaat over eeuwig behoud in de toekomst. Engelen zijn er dus niet om ons altijd en overal te behoeden voor ongeval of ziekte, noch voor de dood. Zij willen ons helpen om onze eindbestemming te bereiken.

In Hebreeën 2:10-11 lezen we waarom:

Hoe komt God aan zoveel kinderen? Zijn unieke Zoon is mens geworden om vele medemensen te redden. Hij noemt hen familiair ‘broers en zussen.’ Zodoende zijn alle Jezusvolgers kinderen van de Vader.

De engelen worden op pad gestuurd als reisbegeleiders, zodat Gods kinderen uiteindelijk de stad van de toekomst binnengaan, het nieuwe Jeruzalem.

Meer lezen?

Rob van Houwelingen – Gods engelen en wij
De theologie podcast: Engelen in de Bijbel (Rob van Houwelingen)