None

Interview met Geert Jan Blanken over Kierkegaard

Vandaag delen we op theoblogie.nl een interview met Geert Jan Blanken, over zijn nieuwste boek Kierkegaard in gewone taal. We willen Geert Jan Blanken hartelijk danken voor de samenwerking.

Cover van Kierkegaard in gewone taal. Geschreven door Geert Jan Blanken

Hoe kwam u voor het eerst met Kierkegaard in aanraking?

Toen ik een jaar of 17 was, kwam ik regelmatig in een Evangelische Boekwinkel in Haarlem. (Niet in de laatste plaats omdat daar een meisje werkte dat ik heel leuk vond -en waarmee ik inmiddels 44 jaar ben getrouwd…) Tussen heel veel boekruggetjes met schreeuwerige kleuren en ronkende titels stond een mooi, ingebonden boekje met in een gouden lettertje ‘Kierkegaard. Dagboeknotities’ erop. Ik had wel eens van die naam gehoord, maar door dat opvallende boekje was ik verkocht. En dat ben ik gebleven, ook al waarschuwden sommige van die andere boeken tegen hem, en zijn er nog steeds veel mensen die hem ‘ongrijpbaar’ vinden. Dat is hij ook, maar dat is nou juist net één van de dingen die hem zo interessant maakt.

U bent een echte Kierkegaard kenner. Wat maakt zijn filosofie volgens u zo interessant?

Zijn ongrijpbaarheid dus, als het gaat om wie hij nou precies was en voor welke waarheid en dogma’s staat hij nou precies staat. Maar wat hij daardoor voortdurend doet, is je bij de kern bepalen, zonder dat hij die voor jou invult. De kern van wat mens-zijn is, en hoe dat alles te maken heeft met leven ‘voor God’. Hij is een geweldig psycholoog die van ‘geloven’ niet iets maakt dat zich in een heel andere afdeling van het bestaan afspeelt dan het ‘gewone leven’. Heel het bestaan zit vol angst en wanhoop en onzekerheid, maar ook vol hoop en vertrouwen en liefde. En hij beweegt zich voortdurend daar waar die dingen in de praktijk bij elkaar komen, midden in het dagelijks leven.

(Ik noem mezelf niet graag een Kierkegaard kenner, trouwens, eerder een Kierkegaard-lezer, die veel aan hem heeft gehad en heeft en daar graag iets van deelt.)

Zijn er bepaalde thema’s of stukken tekst die uw persoonlijk favoriet zijn?

Die ongrijpbaarheid van Kierkegaard heeft onder andere te maken met het feit dat hij veel onder pseudoniem geschreven heeft. Niet om zichzelf onzichtbaar te maken, het was echt wel bekend dat hij die boeken schreef, maar om met allerlei standpunten te spelen. Daarnaast heeft hij toespraken onder zijn eigen naam gepubliceerd, en die horen wel bij mijn favoriete teksten. Daar gaat het in “Kierkegaard in gewone taal” ook over. In die toespraken kan hij in prachtige taal ‘losgaan’, bijvoorbeeld over wat we volgens Jezus kunnen leren van de lelie en de vogel; zoals jezelf niet voortdurend vergelijken met anderen, maar op een gezonde manier ‘bij jezelf tegenwoordig zijn’.

Heeft u tijdens het maken van dit boek nieuwe inzichten opgedaan? Wat was het meest opvallend?

In één van de toespraken over de lelie en de vogel gaat het over ‘meegaandheid’. Dat is een lastig woord, want het kan de sfeer oproepen van een beetje willoos leven. Maar dat bedoelt Kierkegaard er zeker niet mee. Het heeft meer te maken met overgave, met vertrouwen in het leven en met het je niet onnodig verzetten tegen van alles in jezelf en om je heen. Meebewegen, dansen met het leven, in plaats van het te willen beheersen en begrijpen. Wat ik bij het bewerken van de toespraken voor dit boek telkens tegenkwam was het idee van het ‘tot niets worden voor God’, als weg naar die meegaandheid. Pas als ik het leven écht als geschenk zie, in plaats van als project dat ik moet waarmaken, krijgt de liefde de ruimte en komt er zoiets als ‘zelfwording’ tot stand. ‘Tot niets worden voor God’ als weg naar zelfwording. Dat lijkt een tegenspraak, maar dat is het nou net niet. Dat inzicht kwam bij het werken aan dit boek wel heel erg binnen. Nu de praktijk nog…

Welke onderwerpen van Kierkegaards filosofie vindt u zelf struikelblokken?

Ik vind het soms lastig om bij Kierkegaard de samenhang te vinden tussen ‘afzetten tegen’ en die diepere meegaandheid waar hij het dus zelf vaak over heeft. Wanneer is iets gerechtvaardigde kwaadheid en wanneer is het alleen maar afzetten-tegen? Als Kierkegaard, tegen het eind van zijn leven, heel erg tegen de kerk begint uit te varen, laat hij zich vaak behoorlijk gaan op een manier die dat soort vragen oproept. Maar dat bepaalt je als Kierkegaard-lezer ook weer bij iets wat hij je zelf als eerste zal aanraden: ga nou maar na hoe het bij jezelf zit. Kierkegaard zoekt geen navolgers. Hij wil je opmerkzaam maken. Op jezelf, op vertrouwend geloven, hopen en liefhebben, op Jezus Christus. Want die is volgens Kierkegaard wel het navolgen waard.