De bijbel in het pastoraat

Ter inleiding

Al eeuwen lang biedt de Bijbel steun bij geloof en leven. Veel mensen putten er kracht en wijsheid uit. Zij herkennen zich in de verhalen en hoofdpersonen. Zij worden geraakt door de boodschap van Gods liefde en trouw. Dat we de Bijbel allemaal zelf kunnen lezen is niet vanzelfsprekend. Vóór de tijd van Luther was de Bijbel alleen in de grondtalen en in het Latijn beschikbaar. Daardoor was het lezen van de Bijbel voorbehouden aan geestelijken en geleerden. Het gewone volk was aangewezen op hun woorden en uitleg. Luther vond het belangrijk dat iedereen zelf thuis de Bijbel kon lezen.

Daarom heeft hij de hele Bijbel in begrijpelijk Duits vertaald. In 1522 verscheen zijn vertaling van het Nieuwe Testament. Vanaf die tijd is het vertalen en verspreiden van de Bijbel in allerlei talen op gang gekomen. Een proces dat nog steeds doorgaat. Nationale en internationale bijbelgenootschappen spelen hierin een belangrijke rol.

Bijbellezen bij een bezoek

In het pastorale bezoekwerk heeft de Bijbel lange tijd een centrale plaats ingenomen. Bij ieder huisbezoek van ouderling of predikant ging hij open. Deze vaste manier van doen sprak niet iedereen aan. Soms leek het alsof het bijbellezen bij een bezoek belangrijker was dan luisteren naar en meeleven met elkaar. Als reactie hierop kwam er in het pastoraat uitgebreid aandacht voor gespreksvaardigheden. In dit proces raakte het gebruik van de Bijbel steeds verder op de achtergrond.

De laatste jaren neemt in het pastoraat de waardering voor het lezen van een bijbelgedeelte weer toe. Het omzien naar elkaar gebeurt immers in het licht van het Evangelie. We hebben een belangrijke krachtbron die we in het pastoraat mogen aanboren. In de Bijbel vinden we allerlei menselijke ervaringen, emoties, levens-en geloofsvragen terug die zich ook in ons eigen leven kunnen voordoen. De verhalen verwijzen bovendien naar God, die bij ons is en met ons meegaat. In heel het leven, in vreugde en verdriet. Die bemoedigende boodschap mogen we met elkaar delen, juist ook in het pastorale bezoekwerk.

Voor alle bezoekers te doen

Een stukje uit de Bijbel lezen bij een bezoek hoeft niet moeilijk te zijn. Toch zien veel bezoekers er tegenop. Dat heeft te maken met het veranderde verwachtingspatroon. Doordat bijbellezen in het pastoraat geen vaste gewoonte meer is, moet je als bezoeker een zekere schroom overwinnen om de Bijbel erbij te pakken. Bezoekers zijn het niet meer zo gewend, degenen die bezoek ontvangen kunnen erdoor verrast zijn.

Verschillende gemeentes kennen een onderscheid tussen ouderlingen en ‘gewone’ bezoekmedewerkers of contactpersonen. Ouderlingen (en predikanten) lezen soms wel een bijbelgedeelte bij een huisbezoek, andere bezoekmedewerkers doen dit niet. Dit onderscheid kan helpen om de drempel voor contactpersonen te verlagen. Toch denk ik dat het voor alle medewerkers in het bezoekwerk mogelijk is om met de ander een stukje uit de Bijbel te lezen. Pastoraat speelt zich af in het leven van alledag en kan in alle eenvoud beoefend worden. Daar hoef je geen ambtsdrager of theoloog voor te zijn.

Hoe en wat?

Het is niet de bedoeling dat bijbellezen bij een bezoek (weer) een verplichting wordt. Veeleer is het een mogelijkheid. Soms kan het gewenst zijn om iets te lezen, soms komt het minder goed uit. In ieder geval is het belangrijk om het in overleg te doen. Breng het als voorstel en vraag of de ander het goed vindt. Kom daar niet te snel mee. In een pastoraal contact gaat het in de eerste plaats om aandacht en luisteren. Pas later in het gesprek kan er een gelegenheid komen om de Bijbel open te doen. Probeer wat tijd over te laten om samen over de tekst te kunnen praten.

Bij de voorbereiding van een bezoek kun je vast nadenken over een mogelijke tekst om te lezen. Soms is er een speciale aanleiding voor een bezoek: ziekte, verdriet, of een blijde gebeurtenis. Welk bijbelgedeelte zou van pas kunnen komen? Met dit themanummer willen wij u graag een handreiking bieden. Neem het in uw bezoekwerk mee, in de tas of ‘op zak’.

Bij dit themanummer

In dit themanummer hebben we aan de hand van verschillende levensthema’s een bloemlezing gemaakt van pastorale bijbelgedeelten. Als redactieleden hebben we teksten uitgekozen die we zelf met enige regelmaat gebruiken in ons bezoekwerk. Deze bijbelgedeeltes blijken veel steun en inspiratie te geven aan degenen die we bezoeken. Via de inhoudsopgave voorin dit nummer kunt u de thema’s en bijbehorende teksten opzoeken. De teksten gaan vergezeld van beeld, overdenking, gespreksvraag of gebed. We wensen u veel inspiratie toe!

Dit themanummer sluit aan bij het aprilnummer van Ouderlingenblad ‘De Bijbel – woorden om mee te leven’, over gezag, beleving en gebruik van de Bijbel.