Menu

None

De deugd van dapperheid

Engel die een draak verslaat
(Beeld: Bernhard Stärck via Pixabay)

Hoe blijf je staande in deze hectische tijd? Hoe blijf je trouw aan God en je naasten? Als je oprecht en waarachtig wilt leven in deze soms ongenadige wereld heb je innerlijke stabiliteit nodig. In Virtuoos betoogt Ariaan Baan dat de zeven deugden deze stabiliteit kunnen bieden. Zijn boek behandelt achtereenvolgens de theologische deugden geloof, hoop en liefde en de filosofische deugden verstandigheid, rechtvaardigheid, matigheid en dapperheid. Baan beschouwt de zeven deugden als geschenken van God, met behulp waarvan je een goed leven kunt leiden, virtuoos zelfs.

Lees hieronder een fragment over de deugd van dapperheid:

Heldhaftig narratief

We leven in een wereld waar mensen snakken naar verhalen die hen helpen om zin en betekenis aan hun leven te geven. Dit verklaart waarom het heroïsche narratief uit de sport zo populair is. Ons verlangen naar zin en betekenis maakt dat we onszelf gaan begrijpen als helden van ons eigen leven: ‘Ik speel de hoofdrol in mijn leven. Ik ben excellent, beter dan anderen en verdien het om te winnen. Ik ben overwinnaar in de strijd om populariteit en succes. Ik ben de beste, de mooiste, de slimste, en als er tegenslagen op mijn weg komen, zal ik die heldhaftig overwinnen.’

We zien onszelf als helden in ons eigen verhaal, maar ondertussen vervreemden we van onszelf, van onze naasten en van God. Het christelijk geloof biedt een beter verhaal: het vertelt ons wie we werkelijk zijn. De God van de Bijbel bevrijdt ons van de illusie dat we helden in ons eigen verhaal zijn. Hij eist de hoofdrol op in ons leven en heeft zijn eigen Zoon als held aangewezen: Jezus Christus is naar de aarde gekomen om ons te bevrijden van de machten van dood en kwaad.

We leven in een wereld waar mensen snakken naar verhalen die hen helpen om zin en betekenis aan hun leven te geven

Hij is een held, maar geheel anders dan de helden die de wereld kent. Hij is geen stoere sportman, geen manmoedige strijder, maar een mens die standvastig is in zijn trouw aan zijn hemelse Vader, vastberaden in zijn liefde voor de mensheid. Zijn zelfopoffering aan het kruis is de ultieme vorm van dapperheid, tegen zijn geweldloosheid is de duivel niet opgewassen, tegen zijn liefde moet de haat het afleggen, zijn opstanding bevestigt dat Hij overwinnaar is.

Geschonken dapperheid

Jezus Christus is een held, en het is onvoorstelbaar maar waar: de ‘gezindheid’ die ‘ook in Christus Jezus was’ (Fil. 2:5), mogen wij ontvangen. God schenkt ons dapperheid, en met hulp van de heilige Geest mogen we ons deze deugd toe-eigenen. De Bijbel en Thomas leren ons dat dapperheid een mentaal uithoudingsvermogen is dat ons in staat stelt om standvastig het goede te blijven doen. Los van de andere deugden wordt dapperheid al snel een ondeugd die ons afleidt van God en onze naasten, en toeleidt naar een leven waarin we zelf toch weer in het middelpunt staan.

Gecombineerd met de andere deugden leidt dapperheid ertoe dat gewone mensen grootse dingen doen. Dapperheid versterkt ons geloof: ze is de innerlijke kracht die maakt dat je ondanks de onzekerheden van het bestaan, het waagt om in God te blijven geloven. Dapperheid versterkt onze hoop: ze is de innerlijke kracht die maakt dat je bij verleiding van cynisme en onverschilligheid er toch op blijft vertrouwen dat God zijn beloften nakomt. Dapperheid versterkt onze liefde: ze is de innerlijke kracht die maakt dat je zelfhaat en egoïsme overwint, zodat je God en je naasten lief kunt blijven hebben.

De Bijbel en Thomas leren ons dat dapperheid een mentaal uithoudingsvermogen is dat ons in staat stelt om standvastig het goede te blijven doen

Dapperheid versterkt onze verstandigheid: ze is de innerlijke kracht die maakt dat je kritisch naar jezelf durft te kijken en de strijd met zonde aangaat. Dapperheid versterkt onze rechtvaardigheid: ze is de innerlijke kracht die maakt dat je in confrontatie met onrecht, kunt doen wat recht is in Gods ogen. Dapperheid versterkt onze matigheid: ze is de kracht die maakt dat je bij alle heilloze verleidingen van onmatigheid Gods heilzame ritme blijft vinden.

Geestelijke strijd

Samen in de kerk maar ook alleen in hun slaapkamer bidden christenen om moed: ‘Laat de gezindheid in mij zijn die ook in Jezus Christus was.’ We zagen het bij Thomas: dapperheid kan groeien door tegenslagen. Er woedt een geestelijke strijd in ons hoofd, er zijn krachten werkzaam die ons willen afleiden van het goede leven met God en onze naasten. We zagen hierboven dat elke deugd haar eigen aanvechtingen kent. Het bijzondere van de innerlijke kracht van dapperheid is dat ze door strijd sterker wordt. Er woedt ook een geestelijke strijd om ons heen.

Met hulp van de heilige Geest kunnen we ook in moeilijke situaties Jezus navolgen en doen wat we moeten doen

We zijn sociale wezens, we worden constant beïnvloed door de mensen met wie we omgaan, en door de cultuur waarin we leven. Sommige van deze invloeden leiden ons af van een deugdzaam leven, en daarom moeten we de strijd ermee aangaan. Dapperheid is de innerlijke kracht die maakt dat we dat gevecht durven aangaan, ook al kan het doodeng zijn.

Durven

Er is een tijd geweest dat christenen een slechte naam hadden omdat ze anderen de maat namen. Op hooghartige toon spraken ze anderen aan op pietluttigheden. We leven nu in een cultuur waarin we elkaar meer vrijheid gunnen, en in zekere zin is dit een vooruitgang. Het gevaar is echter dat we doorschieten in het andere uiterste, en onze stem niet meer durven laten horen als er wel echt iets op het spel staat. Durf je je stem te verheffen als anderen kwaadspreken? Durf je de televisie uit te zetten als het echt niet oké is waar jullie naar kijken? Durf je nee te zeggen als anderen je een pilletje aanbieden? Durf je op te staan tegen onrecht? Met hulp van de heilige Geest kunnen we ook in moeilijke situaties Jezus navolgen en doen wat we moeten doen.

Ariaan Baan is predikant van de protestantse kerk te Scheemda, schreef een proefschrift over Hauerwas en werkte mee aan de Nederlandse vertaling van enkele van zijn boeken.


Ariaan Baan, Virtuoos leven. Zeven deugden om goed te leven in een doorgedraaide wereld. Uitgeverij: Utrecht, KokBoekencentrum Uitgevers, 2025. 192 pp. €20,00. ISBN 9789043541978


Wellicht ook interessant

Nieuwe boeken