Geloven op gezag
Binnenkort verschijnt weer een boek van mijn hand. ‘Weer’, want het is niet het eerste. Na het contact met de directeur van de uitgeverij schoot mij een tekst uit het boek Prediker te binnen: ‘(…) er komt geen einde aan het aantal boeken dat geschreven wordt (…)’. Die zin staat in het slotwoord van het genoemde boek. Maar vermoedelijk heeft Prediker het niet geschreven. Het is van de hand een bewerker uit later tijd. Die bewerker wil met dat slotwoord iets rechtzetten. Hij heeft alle waardering voor Prediker, maar hij maakt ook een kritische kanttekening. De boodschap van Prediker is naar zijn mening nogal beperkt, mager. In één zin, een oneliner, in de oude vertaling: ‘IJdelheid der ijdelheden, alles is ijdelheid.’ Die bewerker heeft gedacht: die boodschap van Prediker, dat kan zo echt niet. Dat is al te sceptisch, al te cynisch. Dat moet ik toch wel even verbeteren met een pittig slotwoord, waarin ik de punt-jes op de i zet. En toen schreef hij: ‘(…) er komt geen einde aan het aantal boeken dat geschreven wordt (…)’ De strekking van die zin wordt duidelijk door de parallelle zin: ‘(…) en veel lezen mat het lichaam af.’ Ongetwijfeld verwijst de bewerker daarmee naar de opmerking van Prediker in hoofdstuk 1 van zijn boek: ‘Ik heb met heel mijn hart elke vorm van wijsheid onderzocht, want ik wilde alles wat onder de hemel gebeurt doorgronden.’ Die bewerker zegt dan met zo veel woorden: ‘Houd daar toch mee op, man.’ Wanneer hij zijn lezers voorhoudt: ‘Alles wat je hebt gehoord komt hierop neer: heb ontzag voor God en leef zijn geboden na.’ Hij bedoelt: je moet niet te veel willen redeneren en theoretiseren, laat staan te veel willen begrijpen en bewijzen. Waar ik aan toevoeg: je moet ook niet te veel willen filosoferen en theologiseren. Het gaat om iets anders: ontzag hebben voor God en Zijn geboden naleven.
Een nieuwtestamentische parallel van het gezichtspunt van de bewerker van Prediker is deze, dat Jezus een keer gebeden heeft: ‘Ik dank U, Vader, Heer des hemels en der aarde, dat Gij deze dingen – het geheimenis van het koninkrijk van God, het koninkrijk van de hemel – voor wijzen en verstandigen verborgen hebt, doch aan kinderkens geopenbaard.’
Er is niets tegen het schrijven van boeken en er is niets tegen veel lezen. Maar daar redden we het uit-einde-lijk niet mee, daar hangt ons heil uit-einde-lijk niet van af; met / van redeneren en theoretiseren, begrijpen en bewijzen, filosoferen en theologiseren. Wij moeten ontzag hebben voor God en Zijn geboden naleven, wij moeten geloven als een kind. De theoloog en kerkvader dr. O. Noordmans bracht dat laatste ooit op deze noemer: ‘Geloven op gezag.’
Ds. J.D.Th. Wassenaar
—
Dr. J.D.Th. Wassenaar (1960) is als predikant verbonden aan de Protestantse Gemeente Hellendoorn. Hij publiceerde tal van boeken en artikelen, voornamelijk op kerkhistorisch terrein. Op 27 september vindt de presentatie plaats van zijn nieuwe boek Vreemdelingschap. Historische en hedendaagse stemmen uit kerk en theologie. Voor meer informatie over de presentatie, klik hier.
