Menu

None

Gesprekken aan tafel

“Nooit gaat het bidden of schrijven me beter af dan wanneer ik kwaad ben. Woede verfrist mijn hele wezen, scherpt mijn geest en weerhoudt mij ervan te dwalen.” Het is zomaar een van de uitspraken van Maarten Luther die opgetekend zijn door vrienden bewonderaars bij de gesprekken aan de eettafel bij de grote reformator thuis. In deze Gesprekken aan tafel krijgen we niet alleen een goed beeld van het leven van de late Luther en de zaken die hem op dat moment bezighouden, maar ook van de tijden hiervoor en de manier waarop hij die beleefd heeft. Regelmatig haalt hij herinneringen op en vertelt hij over zijn jeugd en opvoeding, over zijn keuze om monnik te worden, over zijn geestelijke idealen, strijd en “aanvechtingen”, over zijn geestelijke crises en confrontaties met de duivel, over de ervaringen die hem belangrijke en doorslaggevende inzichten brachten, over zijn discussies met tegenstanders, en over ingrijpende strategische keuzes die hij moest maken. We ontmoeten in de Gesprekken aan tafel een grote historische persoonlijkheid die kritisch terugblikt op de eigen geschiedenis, die nadenkt over ervaringen, herinneringen, dromen en keuzes. Luther beseft als geen ander dat een keten van crises en nieuwe inzichten in zijn jongere jaren hem in veel opzichten heeft veranderd: de monnik is huisvader geworden, de theologiestudent is reformator geworden, de disputerende geleerde is kerkpoliticus geworden. En hij beseft daarbij ook dat deze persoonlijke ontwikkeling tot grote veranderingen in de wereld van zijn tijd heeft geleid. Een mens maakt een verschil, zo weet hij. En zo heeft hij zelfs oog voor zijn eigen weerbarstige karakter, zijn emotionele natuur en de daarbij horende woede en andere passies, en voor de manier waarop dit alles inwerkt in zijn werk en doorwerkt in alles wat hij in gang heeft gezet. In de Gesprekken aan tafel is een mens aan het woord die zijn vermogens en tekortkomingen kent als geen ander, die weet wat hem beweegt, en juist daarom ook in staat is de vele kanten van zijn karakter, denken en doen te laten zien: de angsten en twijfels, het geloof en het vertrouwen, de zelfverzekerdheid en geregeld ook de boersheid. Aan het woord is ook een man die de grote thema’s niet uit de weg gaat – thema’s die nog altijd actueel zijn: de vraag naar het wezen van geloof en religie, de vraag naar de plaats van religie in de samenleving (private of publieke religie) en de complexe relatie tussen kerk en staat, het vraagstuk van (religieuze) tolerantie en de vrijheid en de fundering daarvan, en de problematiek van verzet tegen en gehoorzaamheid aan burgerlijke overheden.
De Gesprekken aan tafel zijn een bonte verzameling ernstige theologische beschouwingen, persoonlijke ontboezemingen, pittige aforismen, maatschappijkritische en soms ook uitgesproken grappige uitspraken. Ook niemandalletjes ontbreken niet. Met deze Nederlandse vertaling en uitgave van een selectie uit Luthers Tischreden willen we laten zien dat Luthers denken soms verrassend modern is, vooral wanneer hij zich bezighoudt met centrale vragen en problemen waarmee de zoveel mensen in de moderne tijd tot op de dag van vandaag worstelen. Wat kunnen we geloven en waarop kunnen we vertrouwen, wanneer we van alle zekerheden en vanzelfsprekend beroofd lijken te zijn? Hoe moeten we leven en wat zullen we denken wanneer we niet kunnen terugvallen op vertrouwde gezagsinstanties en loze credo’s? Wat is onze plaats en taak in de wereld wanneer we niet simpel kunnen voortborduren op geijkte patronen, wanneer we beseffen hoe begrensd onze mogelijkheden en hoe groot onze verantwoordelijkheden zijn? Wie zijn we eigenlijk en wat doen we ertoe in het licht van tijd en eeuwigheid?
Herman Westerink
Dr. Herman Westerink studeerde theologie en is als wetenschappelijk medewerker verbonden aan het Titus Brandsma Instituut en het Center for Contemporary European Philosophy te Nijmegen. Hij verzorgde de samenstelling en de inleiding van de Gesprekken aan tafel van Maarten Luther.

Wellicht ook interessant

Nieuwe boeken