Hoe ik viel voor de mindmap …
Door Paulien Vervoorn
Tot een aantal jaar geleden had ik me nooit aan mindmappen gewaagd. Ik dacht dat de doelgroep vooral bestond uit mensen die meer van plaatjes hielden dan van woorden. Of die goed konden tekenen. Ik herkende me in geen van beide groepen.
Tijdens een workshop waar ik aan deelnam, kreeg iedereen de opdracht een mindmap over zichzelf te maken en zich daarna voor te stellen. De mindmaps, die verspreid door het lokaal hingen, gaven een beeld van ieders interesses, hobby’s, werk en waarden. Ik was om. Vanaf die tijd gebruik ik mindmaps om gedachten te ordenen, activiteiten in kaart te brengen en aantekeningen te maken als ik naar een preek luister.
Wat is een mindmap?
In een mindmap noteer je op een visuele manier wat je denkt. In het midden zet je het onderwerp. Rechts bovenaan begin je met een tak en vertakkingen. Naast de takken zet je kernwoorden. Voor elk nieuw onderwerp neem je een andere kleur. Je gebruikt niet alleen kernwoorden, maar ook pictogrammen. Op deze manier orden je je associaties. De methode is ontwikkeld door Tony Buzan, die naar een manier zocht om denkstrategieën te verbeteren.
Waar kun je een mindmap voor gebruiken?
Ik hoor van mensen om me heen allerlei toepassingen. Denk aan:
- aantekeningen maken tijdens een toespraak;
- een samenvatting maken bij het lezen van boek;
- het plannen van je vakantie of activiteiten;
- brainstormen (je schrijft allemaal nieuwe ideeën op, je prikkelt je brein en daardoor ontstaan er weer nieuwe ideeën);
- het noteren van je preek.
Mijn stappen om een preekmindmap te maken
De laatste jaren spreek ik altijd vanaf een mindmap. Ik neem de mindmap op een A4’tje mee het podium op, als een spiekbriefje. Zodat ik een duidelijke structuur heb, maar ook uit mijn hoofd kan (s)preken.
Allereerst ga ik biddend de onderzoeksfase door (zie deel 1 in mijn boek Geloofwaardig Spreken): wie is mijn doelgroep, wat zegt de tekst, wat betekende dat toen, wat betekent dat nu, hoe leeft dat bij mezelf et cetera. Zodra ik hier een poosje mee bezig ben geweest, begint het proces richting mindmap te gaan. Bij mij werkt het vaak zo:
- In een braindump spui ik op losse briefjes al mijn ideeën en informatie die ik vind tijdens onderzoeksfase.
- Ik cluster de briefjes die bij elkaar horen.
- Ik leg de briefjes die bij elkaar horen op een plek in de IKEA-mindmap. Ik vraag me dus af of ik iets wil vertellen tijdens het intro, de kern, bij de E of tijdens het appel. (In mijn boek leg ik alle stappen uit. De mindmap kun je downloaden.)
- Ik schrijf de kern in het midden.
- Ik leg weg wat niet bij de kern hoort.
- Ik schuif net zolang tot ik de volgorde logisch vind.
- Ik oefen.
- Vaak schuif, schaaf en schrap ik opnieuw.
- Ik maak een conceptmindmap.
- Ik maak een definitieve mindmap die ik meeneem naar de preekstoel of het podium.
Voordelen van het preken met een mindmap
- Je hebt meer structuur. Als het goed is, cirkelt alles rondom de kern. Als je je preek helemaal zou uitschrijven, heb je een grotere kans dat je van de kern afdwaalt.
- Met een mindmap kun je beter uit je hoofd (s)preken. Of zoals Jos Douma het zo mooi zegt: uit je hart (s)preken.
- Een mindmap werkt als een spiekbriefje. Doordat je je gedachten hebt gevisualiseerd, kun je beter onthouden wat je wilt zeggen.
De laatste jaren heb ik deze voordelen zelf ervaren en vaak gedeeld met anderen. Tijdens trainingen merken mensen dat het werkt. Dat vind ik gaaf om te zien. Als de deelnemers er in de praktijk mee aan de slag gaan, ontdekken ze soms nóg meer voordelen.
Mark Veurink, predikant GKv Franeker, spreekt beeldender.
“Aan het begin van de training Geloofwaardig preken over ongemakkelijke teksten was ik niet van plan om te preken vanuit een mindmap. Die methode ligt echt ver buiten mijn comfortzone. Maar op zeker moment is de knop toch omgegaan. Ik schrijf mijn preken nu nog steeds uit, maar pas nadat ik een mindmap heb gemaakt. Soms pak ik de oefeningen van de training er nog eens bij. Bijvoorbeeld: hoe ziet de omgeving eruit in dit bijbelgedeelte? Ik spreek daardoor beeldender. Na afloop van een preek zei iemand tegen me: ‘Ik zag mezelf erbij staan!”
Kijk voor meer informatie over de training Geloofwaardig preken over ongemakkelijke teksten en andere trainingen in (s)preken op www.geloofwaardigspreken.nl
Jaarabonnees van PreekWijzer kunnen korting krijgen op de training Geloofwaardig preken over ongemakkelijke teksten en op het 4 Weken programma. Kijk hier voor meer informatie.