Van zonnewagens, zonneboten en vleugels
Zonder de zon zou het leven op aarde niet mogelijk zijn. Van oudsher baseren volken over de hele wereld daarom legendes, mythen en goden op de zon. Een greep uit de bekendste verhalen.
Het oude Egypte (foto 1)
In de Egyptische mythologie werd de zon geassocieerd met vele goden. Een van de belangrijkste is de god Ra, die werd beschouwd als de schepper van alle leven. Hij wordt meestal afgebeeld als een mens met een valkenkop. Volgens de legende stijgt Ra elke ochtend op uit de oostelijke horizon en reist hij over de hemel tot hij ‘s avonds weer ondergaat in het westen. In de nacht reist Ra in zijn schip, de zonnebark, door de onderwereld en wordt hij bijgestaan door de godin Nut, die de hemel ondersteunt met haar lichaam. De zonnebark heeft als belangrijkste taak de zon terug te voeren naar de aarde. De boot moet door twaalf poorten heen, één voor elk uur. Als hij door de laatste poort gaat, komt op aarde de zon weer op en wordt de zon verder gerold door een scarabee (mestkever).
Het oude Griekenland
Helios
In de Griekse mythologie wordt de zon vereerd als de god Helios. ‘s Morgens stijgt hij in het oosten op uit de oceaan, de wereldzee die de aarde omspoelt. Na een tocht langs de hemel daalt hij ‘s avonds weer in het westen neer in de oceaan. ‘s Nachts vaart hij op zijn zonneboot terug van het westen naar het oosten. Helios wordt afgebeeld in een licht gewaad met een stralenkrans rond zijn hoofd. Als bestuurder van zijn zonnewagen ment hij vier paarden. Later werd Helios Apollo genoemd.
Icarus (foto 2)
Omdat Icarus en zijn vader Daedalus door koning Minos gevangen worden gehouden op Kreta, bedenkt Daedalus een manier om te ontsnappen: hij bouwt vleugels van een houten raamwerk, bezet met veren in een boog vastgezet met was. Omdat de was kan smelten, waarschuwt Daedalus Icarus om niet te hoog en dicht bij de zon te vliegen. In zijn enthousiasme wordt Icarus echter roekeloos; hij vliegt te hoog zodat de was toch smelt en hij neerstort in de Egeïsche Zee. Het verhaal van Icarus wordt gebruikt als waarschuwing tegen hoogmoed.
De Inca’s
De Inca’s vereerden de zon als de god Inti. Volgens hun legenden was Inti de zoon van de schepper van de wereld en was hij de beschermer van het volk. De Inca’s bouwden zelfs speciale tempels voor de zon, die dienden als heilige plaatsen waar ze konden communiceren met de goden. In Cusco (Peru) wordt jaarlijks op 24 juni Inti Raymi gevierd, het ‘Festival van de zon’ (zie de foto). Dit gaat terug op een religieuze ceremonie uit het Inca-rijk ter ere van de zonnegod Inti.
Hindoeïsme (foto 3)
In de hindoeïstische mythologie wordt de zon vereerd als de god Surya, die vaak wordt afgebeeld als een stralende, gouden figuur. Surya rijdt elke dag over de hemel in zijn gouden wagen met zeven paarden, die staan voor de kleuren van de regenboog of voor de zeven chakra’s (energiepunten in ons lichaam). Surya brengt licht en warmte naar de aarde. Hij wordt ook geassocieerd met vruchtbaarheid en wordt vaak vereerd tijdens huwelijksceremonies.
China
Oorspronkelijk bestonden er tien zonnen, allemaal zonen van de zonnegodin Shiho. Zij stuurde iedere dag een van hen eropuit om in een karretje door de lucht te vliegen. Maar op een dag besloten de tien om met z’n allen uit vliegen te gaan. Het werd op aarde wel heel warm en dat maakte de zonnegod Dijun kwaad. Hij droeg een boogschutter op om de zonen uit de lucht te schieten. Negen werden gedood maar de tiende overleefde, omdat een kindje de laatste pijl van de boogschutter wegpakte.
De Inuit
In veel legendes zijn de zon en de maan zus en broer van elkaar en dat is ook zo bij de Inuit. Malina is de zonnegodin en haar broer Aningaat (of Igaluk) is de god van de maan. Toen ze volwassen waren, besefte Aningaat dat Malina de mooiste van alle vrouwen was. En op een nacht verkrachtte hij haar. Malina wist niet wie haar had verkracht, maar op het moment dat het weer dreigde te gebeuren, smeerde ze haar handen in met roet van de olielampen en legde haar handen op het gezicht van Aningaat. Toen Aningaat later naar buiten ging, werd hij uitgelachen om het roet op zijn gezicht. Malina kon hem toen identificeren en werd rood en heet van schaamte en woede. Ze vluchtte naar de lucht. Haar broer ging haar achterna. En nu achtervolgen zij elkaar eeuwig.