Vergaderopening: Gerechtigheid en barmhartigheid – Psalm 146:6b en 7

Kerntekst

‘… die trouwe houdt tot in eeuwigheid; die de verdrukten recht verschaft, die de hongerigen brood geeft.’
Psalm 146:6b en 7

Schriftlezing

Psalm 146

Uitleg

De dichter van Psalm 146 geeft hoog op van de Here God. Van Hem is het heil, de volheid van leven te verwachten en niet van enig mens, wie dan ook. Ook al heb je als mens nog zo’n hoge positie en ben je tot veel in staat, wat de Here kan, kan een mens uiteindelijk niet (waarmaken)! Mensen vallen altijd weer tegen. Sommigen beloven van alles, maar komen hun beloften niet na. Vergeten gewoon zaken of negeren bepaalde afspraken. Erger nog: schuiven zo zonder pardon mensen aan de kant. Puur uit eigen belang. Je hebt soms een hoge pet op van iemand, maar achteraf kom je bedrogen uit. Uiteindelijk moet je het van mensen niet hebben, maar van God. Waarom?

Omdat in deze psalm de Here God zich in zijn handelen kenmerkt door twee bijzondere eigenschappen namelijk: trouw en recht. Vanwege deze eigenschappen begint de dichter met de lof aan God. Hij prijst Hem overdadig. En dat niet maar zo af en toe, maar zelfs zijn hele leven lang. Hij ervaart, dat de Here trouw is en niet loslaat het werk van zijn handen. De Here laat de mens nooit in de steek, is er altijd voor wie Hem aanroepen. Trouw kan hier ook worden vertaald met barmhartig. De Here is barmhartig en lankmoedig, dat wil zeggen heeft ‘lange adem’. Onvoorstelbaar veel en heel lang geduld met mensen.

Hij geeft zelfs voorrang aan hen, die verdrukt worden, door iedereen vergeten of achtergesteld worden. Op een onrechtvaardige manier in de gevangenis terecht zijn gekomen of als weduwe en wees alleen verder door het leven moeten. Zij hebben recht op een menswaardig bestaan. Maar ook zorgt Hij als een liefdevolle Vader voor mensen die omkomen van de honger, die het niet meer zien zitten in het leven of er een eerlijke levenswandel op na willen houden. De Here beschermt de vreemdeling en misleidt de weg van de goddeloze. Een weg die uiteindelijk dood loopt.

Gods trouw blijft van geslacht tot geslacht, omdat Hij regeert als Koning tot in eeuwigheid! Daarom Soli Deo Gloria: aan God alleen de eer! Is er dan voor de mens helemaal geen taak? Jawel, maar alleen in het besef dat alles in zijn Naam gedaan wordt!

Overweging

Twee begrippen, die in het diaconaat een belangrijke plaats hebben, zijn gerechtigheid en barmhartigheid. Ter overweging willen we deze begrippen kort verduidelijken. Het doen van gerechtigheid is in de bijbel een eigenschap van de Here God, zo hebben we gezien bij Psalm 146. Gerechtigheid hoort bij God. God doet, wat van Hem verwacht mag worden, namelijk zorgen voor zijn volk. Wat Hij beloofd heeft, dat doet Hij! Bij Gods gerechtigheid gaat het vooral om het recht van de zwakken. Recht op een menswaardig leven.

Gerechtigheid betekent bijbels: dat wat aan zijn bestemming voldoet. God komt op voor de zwakken en misdeelden. Hij laat tot recht, tot ontplooiing komen allen, die zich in onrechtvaardige situaties bevinden. Barmhartigheid is metterdaad opkomen voor de ander, die geen helper heeft. Iemand in bescherming nemen (mantelzorg!), onderdak geven (herbergzaamheid). Zorgen voor de primaire levensbehoeften! Barmhartigheid en gerechtigheid staan heel dicht bij elkaar.

In het kort kan men zeggen: barmhartigheid is het opkomen voor mensen die lijden aan het onrecht. Die te kort komen. Gerechtigheid is werken aan veranderingen binnen de structuur van een samenleving of gemeenschap op zodanige manier, dat het onrecht binnen die structuur niet meer mogelijk is en mensen weer tot hun bestemming kunnen komen. Dat is leven en je wel bevinden.

Gebed

Heer, maak van mij
een werktuig van uw vrede:
laat mij liefde brengen waar haat leeft,
vergeving als ergens beledigd wordt,
eenheid waar tweedracht heerst,
waarheid wanneer men dwaalt,
geloof aan mensen die twijfelen,
hoop voor iemand die wanhoopt,
licht waar het duister is,
vreugde bij wie lijdt.
Heer, laat mij er minder op uit zijn
getroost te worden dan te troosten;
begrepen te worden dan te begrijpen;
bemind te worden dan te beminnen.
Want wie zich weggeeft, ontvangt,
wie zichzelf vergeet, vindt zichzelf
wie vergeving schenkt, krijgt haar
en wie sterft,
wordt opgewekt ten eeuwigen leven.
(Franciscus van Assisi)

Voorbeden:

• Gerechtigheid voor mensen in de sloppenwijken van Afrika en Zuid-Amerika
• Ontferming voor gevangenen, weduwen en wezen
• Huizen van barmhartigheid voor verslaafden, zwervers en vluchtelingen
• Voedsel in de hongergebieden van Afrika
• Zicht op en inzet voor een eerlijke verdeling van de welvaart door overheden en machthebbers van deze wereld
• Overige gebedspunten door anderen aan te reiken

Moment van stil gebed

Afsluiten met het Onze Vader

Ter bezinning

Praat met elkaar eens door over de vraag op welke wijze de begrippen barmhartigheid en gerechtigheid in het plaatselijke diaconale werk tot uitdrukking komen.