Vertraging

Column

Je zou tijd kunnen omschrijven als dichtheid van verandering. Als alles helemaal stil zou staan, als er geen atoom meer zou trillen, zou er helemaal geen tijd zijn; als er heel veel tegelijk verandert, vinden we dat de tijd razendsnel gaat.

Hoe we vertraging ervaren, hangt vooral af van waar we de tijd aan meten. De pietjes precies tellen het aantal trillingen van een cesiumatoom, maar in het dagelijks gebruik doen we dat voor het gemak aan de hand van andere constante veranderingen: de onverstoorbare rondjes van de aarde om de zon en om haar eigen as. Wat we vertraging noemen, is dan de ervaring dat die rondjes juist iets sneller lijken te gaan: er gebeurt minder in een uur, op een dag, in een week dan we gewend zijn.

Dat is niet per se onaangenaam. In de winter, als alles is ondergesneeuwd, kunnen we bijvoorbeeld het gevoel hebben dat de tijd stilstaat en dan bedoelen we dus dat onze wereld stilstaat ten opzichte van de tijd. Ik staar op zo’n dag lekker uit het raam naar de neerdwarrelende sneeuw en vind mezelf aangenaam ‘onthaast’. Als ik erin slaag ook nog eens van de drank af te blijven, ben ik ook ‘ontslakt’ en heeft mijn ziel een goede dag gehad.

Maar het is onvermijdelijk dat we de tijd ook meten aan een andere constante verandering: onze eigen hartslag, waarvan ons maar een beperkt aantal is toegemeten. En dan wordt vertraging ineens een heel ander verhaal. Dan betekent het gewoon hinderlijk oponthoud, zoals in een rij, in het openbaar vervoer of in de file. Dat is verschrikkelijk voor de ongeduldigen onder ons, die zich van elke hartenklop bewust zijn. Je zit machteloos in zo’n defecte trein en ziet je eigen zandlopertje, zonder vertraging, langzaam leeglopen. En met een mondkapje voor of gezeten achter het stuur, kun je ook niet lekker werken – de tijd glipt je door de vingers. Vertraging is, aldus beschouwd, een nachtmerrie.

De betekenis van vertraging pendelt tussen dit haasten en het onthaasten. Ten slotte heeft beide weinig zin. Vertraging of niet, we komen altijd aan op het eindstation.

Willem van Reijendam, journalist en tekstschrijver (o.a. voor RTV Noord)