Preekschets 1 Kronieken 3:19

• Bijbelgedeelten: 1 Kronieken 3:10-19, Matteüs 1:1-17.
• Preektekst: 1 Kronieken 3:19
• Thema: Tekenen van hoop. Actueel: Wie zijn onze tekenen van hoop? Welke leiders geven ons hoop?

Liturgisch kader

Deze tekst staat helaas nooit op het leesrooster en heeft dus geen traditioneel liturgisch kader. Het is mogelijk de tekst te lezen in de advent, als een lezing over de familieleden van Jezus. In de advent bereiden we ons voor op de komst van Jezus, geboren in de lange genealogie van koning David. Daarin komen bekende en onbekende mensen voor, die best wel wat aandacht waard zijn. Zo zou de advent in het teken kunnen staan van die voorgangers van Jezus.

Liederen uit het Liedboek Zingen en bidden in huis en kerk 2013: psalm 72, 72a, 440, 466 en andere adventsliederen; een lied over vrouwen in de Bijbel: 738.

Uitleg

Selomit moet een bijzondere vrouw geweest zijn: dat kun je direct aan haar plaats in de tekst zien. Zij onderbreekt de opsomming van de zonen van Zerubbabel. Vóór haar krijgt Zerubbabel twee zonen; na haar volgen nog vijf zonen. Deze zeven zonen worden onderbroken door de geboorte van deze zuster. Dochters worden genealogisch vaak ‘zusters’ genoemd. Blijkbaar was de band met de broers vaak belangrijker dan de band met de vader (en als ze genoemd wordt, de moeder). Lange tijd was het onduidelijk waarom Selomit in de genealogie van de afstammelingen van David voorkwam, tot er een zegel werd gevonden met haar naam erop. In 1976 werd de tekst van enkele gevonden zegels gepubliceerd. Er was er één bij met de inscriptie: “behorend aan Selomit, de dienares (amah) van Elnathan, de gouverneur.” Dienares zou dezelfde status kunnen hebben als het mannelijke ‘dienaar van de koning’, gebruikt voor de belangrijkste mensen aan het koninklijk hof. Eric M. Meyers interpreteert dit woord als: co-regent en echtgenote. Elnathan zou een opvolger van Zerubbabel geweest zijn. Voor deze verder onbekende gouverneur was zijn vrouw, als dochter van Zerubbabel, natuurlijk erg belangrijk. Zij was een link met het verleden van de beroemde koningen van het huis van David. Aan de inwoners van het arme Juda van de Perzische tijd zou haar aanwezigheid troost en hoop gegeven hebben: God heeft ons niet in de steek gelaten. Ook al is ons land nu een provincie van Perzië, er is nog een afstammeling van David die ons regeert.

Algemene uitleg van 1 Kronieken 3

1 Kronieken 3 onderbreekt de doorlopende lijn van de afstammelingen van Juda, om speciale aandacht te geven aan het koningsgeslacht van David. Genealogisch gezien is het een hele diverse tekst. Het hoofdstuk begint met een korte, gesegmenteerde genealogie, die de breedte ingaat en een overzicht biedt van de belangrijkste zonen van David, waarbij de verschillende moeders een prominente rol hebben. Dit stuk eindigt in vers 9 met de vermelding van Tamar, die net als Selomit ‘zus’ genoemd wordt in plaats van dochter. Daarna volgt een beknopte lineaire genealogie, een traditionele koningslijst. Zijtakken en vrouwen blijven onvermeld. Het laatste stuk, waarin Selomit voorkomt, is een mengeling van een lineaire en een gesegmenteerde genealogie, waarbij het soms moeilijk is om uit te maken of een naam een broer is of een zoon. De hele genealogie eindigt met de naam Anani. In de Targum staat er achter deze naam: hij is de koning, de Messias. Er zijn meer verborgen voorlopers van Jezus.

Aanwijzingen voor de prediking

De koningen David en Josia waren een teken van hoop voor de mensen in hun tijd. Hun afstammelingen Zerubbabel en diens dochter Selomit waren dat na de ballingschap, toen Juda een Perzische provincie was. In de adventstijd kunnen we deze teksten lezen over de voorgangers van Jezus. De meesten waren tekenen van hoop voor de mensen uit hun tijd, zoals de geboorte van Jezus ons teken van hoop is.

Zijn er nu mensen die ons hoop geven, omdat we hen vertrouwen en omdat we vertrouwen dat zij instrumenten van God zijn? Hoe zien wij God werken in mensen? In hoeverre zijn wij zelf tekenen van hoop, als kerk, en als individuele christenen voor de samenleving om ons heen?

Hoewel het een sensibel politiek thema is, en in sommige gemeentes misschien beter vermeden kan worden, kan het goed om hier het gebrek aan vertrouwen in de samenleving in het leiderschap van ons land aan de orde te stellen. Het hangt natuurlijk sterk van de gemeente af, maar ik merk zelf dat het een thema is dat erg leeft bij mensen. Het is misschien mogelijk eens na te gaan met enkele gemeenteleden als preekvoorbereiding wat voor hen belangrijke criteria zijn om leiders te vertrouwen. Een andere invalshoek is meer theologisch. Hoe werkt God door mensen? Waar vinden we God in de geschiedenis, in de samenleving? Dat is ook een onderwerp dat in gesprekken en gespreksgroepen vaak naar voren komt. Als prediker zou je de verschillende opvattingen daarover geanonimiseerd kunnen verwerken in je preek.

De lezing uit het Nieuwe Testament, Matteüs 1

Ook de genealogie van Matteüs biedt hoop aan de hoorders en lezers van de tekst. Na 3 x 14, dus 6 x 7 generaties, is nu de Messiaanse tijd van de zevende periode van aangebroken. Het tijdperk van God is aangebroken met de geboorte van de Messias. Vijf moeders hebben een plaats gevonden in de Messiaanse geslachtslijst. Hun dapperheid, creativiteit en geloof hebben ervoor gezorgd dat Jezus geboren kon worden. De verhalen van deze vijf moedige vrouwen vormen een inspiratie voor ons allemaal.[1]

Ideeën voor kinderen en jongeren

Je kunt de vraag stellen: “Bij wie is er een baby geboren in de familie? Hebben jullie een baby gezien?” En dan een gesprekje beginnen over hoeveel hoop en blijdschap zo’n baby geeft. Alles wat hoop geeft en blijdschap en vertrouwen is geschikt voor het kinderpraatje.

Geraadpleegd

• Meyers, Eric M. “Shelomith”, in: Women in Scripture, a Dictionary of Named and Unnamed Women in the Hebrew Bible, the Apocryphal/Deuterocanonical Books and the New Testament, Grand Rapids/ Cambridge: Eerdmans, 2000: 155
• Klip, Hedda, Biblical Genealogies, A Form-Critical Analysis, with a Special Focus on Women, Oud Testamentische Studiën 80, Leiden/ Boston: Brill 2022: 188, 189

Voetnoot

[1] Meer informatie over de genealogie van Matteüs in Klip, Hedda, ‘De verborgen vader in Mattheüs 1’, Matteüscahier, ACEBT: verwachte uitgave eind 2022